دسته: نگهداری خودرو

در

تقریبا همه رانندگان وسایل نقلیه از نحوه عملکرد روغن موتور و زمان تعویض آن بر اساس کیلومتر کارکرد خودرو اطلاعات کافی دارند، اما سیالات مهم دیگری در خودرو مورد استفاده قرار می گیرد که همگی وظایف بسیار حساس و دقیقی را بر عهده دارند؛ در صورتی که در عملکرد صحیح هر یک از این سیالات اختلال ایجاد شود حوادث ناگواری در انتظار سرنشینان خودرو خواهد بود.

 

از جمله این سیالات کاربردی می‌توان به روغن هیدرولیک، روغن گیربکس یا واسکازین و روغن ترمز اشاره کرد. آیا تاکنون در ذهن خود با این سوالات روبه‌رو شده‌اید که زمان تعویض روغن هیدرولیک و مایع ترمز چه وقت است؟ عمر مفید این سیالات در حال کارکرد در خودرو چقدر است؟ آیا روغن هیدرولیک تازه در نرمی و عملکرد فرمان تاثیر دارد؟ آیا روغن ترمز تازه در قدرت ترمزگیری تاثیر دارد؟ آیا تعویض روغن گیربکس در نرمی و بی‌صدا کارکردن گیربکس موثر است؟ چگونه می‌توان دریافت که این سیالات خواص فیزیکی و شیمیایی خود را از دست داده و یا اصطلاحا فاسد شده‌اند؟ در این نوشتار سعی شده است که به بخشی از این‌گونه سوالات پاسخ داده شود.

* روغن هیدرولیک

خودرویی که دارای فرمان هیدرولیکی است، به یک منبع انرژی برای کمک به راننده در هنگام پیچیدن و دور زدن مجهز است. بیش تر فرمان‌هایی که از چنین منبع انرژی برخوردارند هیدرولیکی‌اند. وقتی راننده غربیلک فرمان را می‌چرخاند، پمپ هیدرولیک، روغن مربوطه را تحت فشار به سیستم فرمان خودرو انتقال می‌دهد تا به واسطه اهرم‌بندی مناسب، چرخ ها به راحتی به طرفین گردش کنند. روغن هیدرولیک مانند روغن های دیگر از اختلاط روغن پایه و مواد افزودنی تولید می شود که می تواند با توجه به نوع روغن پایه و مواد افزودنی، کاربردهای مختلفی در سیستم های گوناگون داشته باشد.

روغن هیدرولیک را می‌توان پرمصرف‌ترین روغن صنعتی نامید، از این‌رو با توجه به مصرف بالا و کاربردهای متنوع و شرایط کاری گوناگون، این روغن نیز از تنوع بالایی برخوردار است. در واقع روغن هیدرولیک در یک سیستم نقش انتقال‌دهنده انرژی را بازی می کند و در صورتی که این روغن دچار مشکل شود، این وظیفه به خوبی انجام نشده و سیستم با اختلال یا توقف در کارکرد روبه رو می‌شود. به طور کلی وظایفی که از یک روغن هیدرولیک انتظار می رود، روان‌کاری، انتقال نیرو، کاهش اصطکاک و سایش، محافظت از زنگ‌زدگی اجزای سیستم و سازگاری با تمام اجزای سیستم است. روغن‌های هیدرولیک به‌شدت به آلودگی هایی که وارد آن‌ها می شوند حساس بوده و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن‌ها در اثر آلودگی و ایجاد شرایط سخت کاری تغییر می‌کند.

بیش‌تر افراد بر این باورند که روغن هیدرولیک نیز باید همچون روغن موتور، زمان و یا کیلومتر کار‌کرد مشخصی داشته باشد، در حالی‌که این موضوع در روغن‌های صنعتی و به خصوص روغن هیدرولیک به تنوع تجهیزات، شرایط گوناگون کارکرد و نوع کاری که روغن در سیستم انجام می‌دهد بستگی دارد، از این رو نمی توان برای تمام انواع روغن‌های هیدرولیک مورد استفاده در خودروهای مختلف زمان کارکرد یکسانی را تعریف نمود و آن را مبنای کار سیستم قرار داد. روغن های هیدرولیک عموما دارای افزودنی‌هایی هستند که تجهیزات هیدرولیک را در مقابل سایش، خوردگی و اصطکاک محافظت می‌کنند. افرودنی‌های این نوع روغن معمولا چندمنظوره بوده و میزان آن‌ها در روغن هیدرولیک نباید به هر دلیلی کاهش یابد. تغییر در وضعیت روغن هیدرولیک به واسطه تیره شدن یا مات شدن ظاهری رنگ آن، استشمام بوی سوختگی از روغن، تغییرات در گرانروی یا ویسکوزیته و همچنین کف کردن آن قابل تشخیص است.

ادامه کار با روغن اکسیدشده نیز منجر به تشدید سایش در تجهیزات متحرک و ایجاد مشکل در سیستم فرمان خودرو می‌شود که باعث جمع شدن لجن در مخزن و لوله‌ها می‌گردد. در صورتی‌ که هیچ یک از علائم فوق در روغن هیدرولیک مشاهده نشود، توصیه می‌شود بر اساس توصیه شرکت سازنده و کارشناسان خودرو، این سیال پس از هر 120 هزار کیلومتر پیمایش خودرو به طور کامل تعویض شود. ضمنا به این نکته نیز باید توجه داشت که هرگز روغن‌های هیدرولیک حتی با ویسکوزیته یکسان را نباید با هم مخلوط کرد.

* روغن گیربکس

یکی از روغن‌هایی که در خودرو مصرف می‌شود، روغن دنده یا واسکازین است. واسکازین کلمه روسی روغن دنده (Gear oil) است. این روغن‌ها در گیربکس و دیفرانسیل خودرو مورد استفاده قرار گرفته و با روغن موتور فرق دارند. روغن دنده دارای مواد افزودنی مخصوصی است که از چرخ‌دنده‌ها و متعلقات آن‌ها در برابر فشار وارده محافظت می‌کند. روغن دنده مخصوص دیفرانسیل چون در شرایط سخت‌تری کار می‌کند، اغلب از روغن دنده گیربکس قوی‌تر می‌باشد. این روغن‌ها نیز مانند روغن موتور بر اساس سطح کیفیت (API) و ویسکوزیته (گرانروی SAE) طبقه‌بندی می‌شوند. این روان‌ساز دارای گرانروی ناچیز (حتی در دماهای پایین) بوده و با فلزات موجود در جعبه ‌دنده (فولاد و آلیاژهای مس) سازگاری کافی دارد.

واسکازین نیز مانند سایر روغن‌ها نیاز به تعویض دارد که تعویض به‌موقع آن باعث روان کارکردن گیربکس، افزایش عمر مفید قطعات، کاهش درجه حرارت گیربکس، کاهش سر و صدا و در نهایت بهبود عملکرد آن می‌شود؛ کیلومتر تعویض آن هم بستگی به نوع روغن و گیربکس خودرو و شرایط مختلف آب و هوایی و کارکرد آن دارد. معمولا هم‌زمان با تعویض دیسک و صفحه کلاچ، واسکازین نیز تعویض می شود. با فرض متوسط عمر سیستم کلاچ خودرو با در نظر گرفتن ترکیبی از رانندگی در داخل شهر و جاده حدود 100 هزار کیلومتر کارکرد باشد، پس در هر بار تعویض دیسک و صفحه کلاچ که با باز شدن کامل گیربکس همراه است، این سیال نیز تعویض می‌شود.

این موضوع در مورد خودرو‌های دارای گیربکس اتوماتیک کاملا متفاوت است. عملکرد این نوع گیربکس‌ها هیدرومکانیکی بوده و با استفاده از فشار روغن و تنظیم مقدار فشار آن، نیروی لازم را از موتور به چرخ‌ها منتقل می‌کند. تعویض دنده‌ها از طریق تغییر مسیر و کنترل فشار جریان روغن در گیربکس توسط شیرهای الکترونیکی (شیر برقی) انجام می‌شود. تمامی این اعمال و کنترل قسمت‌های مختلف توسط نرم‌افزاری که بر روی واحد الکترونیکی گیربکس (EGS) نصب است انجام می‌گیرد.

در داخل گیربکس‌های اتوماتیک AL4 که در خانواده 206 دیده می‌شود، از روغن مخصوصی استفاده شده که اصطلاحا به روغن‌های مادام‌العمر (Lifetime) معروفند. منظور از این اصطلاح این نیست که هیچ‌گاه نیاز به تعویض نخواهند داشت، بلکه حکایت از مدت زمان زیاد کارکرد آن‌ها دارد.

روغن گیربکس در اثر ورود ذرات گرد و غبار از منافذی که روغن از آن‌ها به بیرون نشت می‌کند و همچنین کارکردن طولانی‌مدت روغن در دمای بالا به سرعت دچار استهلاک شده و سبب از بین رفتن خاصیت اولیه آن می‌شود.

* مایع ترمز

مایع ترمز یا در اصطلاح عامیانه، روغن ترمز توسط بیش تر رانندگان امروزی مورد بی توجهی قرارگرفته و باوجود اهمیت حیاتی آن متاسفانه بسیاری از رانندگان و حتی تعمیرکاران لزومی به تعویض آن نمی‌بینند. مایع ترمز در سطوح کیفی خاصی تولید می شود و بر اساس کد استانداردی که از سوی اداره حمل و نقل امریکا برای روغن ترمزها تعیین شده سه نوع روغن ترمزDOT5 ،DOT4 و DOT3 در وسایل نقلیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. شماره DOT بزرگ‌تر نشان‌دهنده بالاتر بودن دمای جوش روغن ترمز و در نتیجه کیفیت بهتر و تحمل بیشتر آن است.

روغن ترمز DOT3 بر پایه ترکیبات پلی‌الیفاتیک با نقطه جوش حداقل 369 درجه فارنهایت، DOT4بر پایه استربورات با نقطه جوش حداقل 414 درجه فارنهایت و DOT5متشکل از پلی‌دی‌متیل‌سیلوکسان بر پایه سیلیکون یا نقطه جوش حداقل 468 درجه فارنهایت است. از میان استانداردهای ذکرشده، انواع DOT3 و DOT4تقریبا عملکرد مشابهی دارند، ولی نقطه جوش DOT4 بالاتر است. اما DOT5 کاملا یا این دو متفاوت بوده و جاذب رطوبت نیست و فقط باید در سیستم هایی استفاده شود که لاستیک‌ها و درزبندی‌ها با آن سازگار باشد، زیرا در غیر این صورت سیستم دچار خوردگی و نشتی خواهد شد.

میانگین دمای جوش مایع ترمز پس از سه سال کارکرد، به دلیل جذب رطوبت، تا حد خطرناکی پایین می‌آید. بسیاری از کارشناسان بر تعویض مایع ترمز هر یک یا دو سال یک بار بر حسب شرایط کارکرد خودرو تاکید دارند منطق آن‌ها بر پایه این واقعیت است که مایع ترمز با پایه گلیکولی، رطوبت واردشده به سیستم را جذب می‌کند و مایع ترمزی که رطوبت را جذب کرده باشد باعث ایجاد ترک‌های میکروسکوپی در سیستم ترمز و نهایتا نشتی و ورود هوا می‌شود. این مشکل در مناطق آب و هوایی مرطوب بیش‌تر مشهود است. مایع ترمز خودروها فقط بعد از یک سال، به طور میانگین دو درصد رطوبت جذب می کنند؛ بعد از 18ماه سطح آلودگی می‌تواند بیش از سه درصد شود و پس از چند سال آلودگی مایع ترمز به هفت تا هشت درصد رطوبت می‌رسد. افزایس میزان رطوبت سبب ایجاد حباب‌های ریز در مایع ترمز می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سیستم ترمز چرخ‌های جلوی خودرو که خطوط انتقال نیمه‌فلزی دارند، گرمای بیش‌تری نسبت به چرخ‌های عقب تولید می‌کنند؛ این دمای بالا نیازمند مایع ترمزی است که بتواند آن را تحمل کند.

این نوع سیالات چون پایه گلیکولی دارند، خاصیت جذب آب و رطوبت در آن‌ها وجود دارد تا بتوانند رطوبت موجود در سیستم را جذب کنند تا مانع پوسیدن سیستم ترمز و از بین رفتن مدارها شود اما هر ماده ای که چنین قابلیتی دارد بالاخره به نقطه اشباع هم می‌رسد و در این زمان رطوبتی که وارد سیستم می‌شود برای روغن ترمز قابل جذب نیست و این رطوبت ممکن است در قسمت‌های مختلف سیستم جمع و باعث بروز اشکال شده و بعد از مدتی باعث فاسد شدن روغن ترمز شود. در آن صورت دمای جوش روغن پایین آمده و در شرایطی که ترمزهای پی در پی یا شدید گرفته می‌شود روغن ترمز به جوش می آید و باعث به اصطلاح خالی شدن ترمز می‌شود. بنابر این توصیه می‌شود روغن ترمز حداقل هر دو سال و یا ۶۰هزار کیلومتر به طور کامل از سیستم تخلیه و تعویض شود.

در

فیلتر بنزین یا صافی بنزین مثل سایر قطعات خودرو، یک عنصر کاملا ضروری برای عملکرد صحیح موتور خودرو است. اما متاسفانه برخلاف برخی قطعات ضروری مثل چرخ‌ها یا گیربکس، احتمالا شما کمتر به گوشتان خورده است و به همین دلیل، نگهداری و بررسی کردن آن هم جزو الویت‌هایتان نبوده است. اما بسیار حیاتی است که بدانید فیلتر بنزین، بر خلاف تصور عموم یکی از قطعات بسیار مهم خودرو است که عدم توجه به آن، می‌تواند پیامدهای بسیار بدی برای ماشین داشته باشد. برای آشنایی با تعویض صافی بنزین هر چند کیلومتر، آشنایی با فیلتر بنزین، نشانه‌های خرابی و نیاز به تعویض فیلتر بنزین و نحوه تعویض آن، با ادامه این مطلب همراه باشید تا آشنایی کاملی با صافی بنزین بدست بیاورید.

فیلتر بنزین یا صافی بنزین خودرو چیست؟

 

خودروی شما از بنزین داخل باک سوخت خود برای روشن کردن موتور استفاده می‌کند. اما ناخالصی‌های کوچکی مانند خاک، تراشه‌های رنگ، زنگ زدگی، ضایعات یا سایر ذرات آلاینده که در اثر فرسودگی خود باک و یا کثیفی شلنگ‌های انتقال سوخت ایجاد می‌شوند، می‌توانند بر عملکرد موتور شما تأثیر منفی بگذارند.

 

برای جلوگیری از فرسودگی و خرابی نهایی پمپ سوخت و انژکتورها، این آلودگی‌ها باید فیلتر شوند. صافی بنزین داخل باک برای جلوگیری از ورود این ناخالصی‌های کوچک به موتور ماشین شما طراحی شده است. فیلتر یا صافی بنزین داخل باک در واقع عملکردی مشابه  فیلتر هوا دارد و قبل از اینکه ذرات کوچک بتوانند وارد موتور شما شوند، آن‌ها را در یک مدیای مخصوص، به دام می‌اندازد.

 

دو نوع فیلتر بنزین در بازار وجود دارد که هر دو دقیقا به یک شکل کار می‌کنند: سوخت از طریق یک مدیای تصفیه که اغلب از یک کاغذ مخصوص ساخته می‌شود، رد شده و این مدیا باعث حذف هرگونه رسوب و آلاینده می‌شود.

 

صافی بنزین پلاستیکی یا فلزی که از یک محفظه پلاستیکی و یا فلزی ساده در اطراف یک فیلتر تصفیه ساخته شده و در زمان تعویض، کل این مجموعه نیاز به تعویض دارد.

 

صافی کارتریجی که در آن یک فیلتر قابل تعویض در یک نگهدارنده فلزی قرار گرفته است. درب این نگهدارنده قابل جدا شدن است و فیلتر آن می‌تواند به صورت جداگانه تعویض شود.

 

فیلتر بنزین کجا قرار گرفته است؟

 

فیلتر بنزین جایی بین مخزن سوخت و موتور شما قرار دارد. به طور معمول، فیلتر بنزین یا صافی بنزین داخل باک قرار دارد (در ابتدای خط سوخت که سوخت را به اتومبیل شما می‌رساند)، و یا جایی در میان خط سوخت (معمولاً در کف اتومبیل). در برخی از خودروها مثل ماشین های آلمانی فیلتر یا صافی بنزین در زیر صندلی عقب راننده و در کنار پمپ بنزین خودرو قرار گرفته اند . اگر از جای فیلتر بنزین ماشین‌تان مطمئن نیستید، به دفترچه راهنمای خودرو نگاهی بندازید و یا به تعمیرگاههای مجاز مراجعه نمایید.

 

 

زمان تعویض فیلتر بنزین

 

مانند هر فیلتر یا صافی دیگری، صافی باک بنزین شما آلاینده‌ها و سایر مواد زائد را جلب می‌کند. با گذشت عمر خودرو، فیلتر بنزین به تدریج کثیف شده و در آخر اشباع می‌شود، این امر می‌تواند عملکرد ماشین شما را تحت تأثیر قرار دهد زیرا در صورت شدن فیلتر سوخت، سوخت حاوی ذرات آلاینده به داخل انژکتور سوخت شما منتقل شده و یا جریان بهینه سوخت متوقف می‌شود. در اوایل صنعت، طول عمر یک فیلتر سوخت از ۳۰،۰۰۰ تا ۶۰،۰۰۰ کیلومتر برآورد می‌شد، اما با پاک‌تر و خالص‌تر شدن سوخت‌ها در طی زمان، فیلترهای بنزین معمولا می‌توانند تا ۱۰۰٫۰۰۰ کیلومتر هم به صورت بهینه عمل کنند. البته تعویض فیلتر بنزین برای اولین بار، در مسافت حدود ۱۵۰،۰۰۰ کیلومتر می‌تواند باعث خرابی موتور شود. این موضوع می‌تواند به این دلیل باشد که پمپ سوخت خودروی شما برای رد کردن سوخت از فیلتر کثیف، باید شدیدتر کار کند. بنابراین اگر فیلترهای خود را در حدود چنین مسافتی تعویض می‌کنید، باید جوانب احتیاط را رعایت کنید و قبل از این کار حتما با یک مکانیک مشورت کنید.

 

نشانه‌های مهم نیاز به تعویض فیلتر بنزین

 

یکی از سوال‌های رایج درباره فیلتر یا صافی باک بنزین این است که تعویض صافی بنزین هر چند کیلومتر باید انجام شود. اکثر تولید کنندگان خودرو پیشنهاد می‌کنند که صافی بنزین هر ۵ سال و یا بعد از مسافت حدود ۸۰،۰۰۰ کیلومتر عوض شود. اما مکانیک‌ها مخالف این موضوع هستند.

 

آن‌ها بر این عقیده هستند که تعویض فیلتر بنزین هر پنج سال بسیار غیرحرفه‌ای و غیر واقع‌بینانه است، زیرا فیلترهای بنزین سریع پر می‌شوند و نیاز به تمیز کردن مکرر و یا تعویض پس از مسافت ۱۶۰۰۰ کیلومتر دارند. به هر صورت شاید یکی از بهترین روش‌های تشخیص اینکه باید تعویض صافی بنزین هر چند کیلومتر انجام شود، علاوه بر توجه به مسافت طی شده، توجه به نشانه‌ها و علائم خودرو باشد. در ادامه برخی نشانه‌هایی که به شما می‌گویند فیلتر بنزین‌تان نیاز به تعویض دارد را جمع آوری کرده‌ایم:

 

*استارت زدن ماشین به سختی انجام می‌شود

 

یکی از اولین علائمی‌ که معمولا نشانه فیلتر سوخت نامناسب یا پر شده است، استارت زدن سخت خودرو است. یک فیلتر بنزین کثیف و پر شده ممکن است جریان سیستم سوخت را محدود کند یا باعث مختل شدن آن شود و این موضوع ممکن است موجب سخت روشن شدن ماشین شود. احتمال این امر به خصوص اگر فیلتر بنزین تا به حال تعویض نشده باشد، بیشتر است.

 

*مشکلات عملکرد موتور

 

علائم دیگر فیلتر سوخت پر شده، در رده مشکلات مربوط به عملکرد موتور قرار می‌گیرند. گاهی اوقات فیلتر سوخت تا حدی مسدود می‌شود که بر عملکرد موتور تأثیر منفی می‌گذارد. یک فیلتر سوخت کاملاً کثیف یا گرفته می‌تواند باعث شود خودرو چندین مشکل موتور را تجربه کند:

 

نارسایی یا تردید: در بارهای سنگین تر، فیلتر سوختگی مسدود شده، ممکن است باعث شود موتور به طور تصادفی دچار تردید یا نارسایی شود. این اتفاق به این علت می‌افتد که ذرات آلاینده، فیلتر را مسدود می‌کنند و منبع تغذیه سوختی که به موتور می‌رود را تخلیه می‌کنند. این مشکل بیشتر موقع شتاب گرفتن خودرو حس می‌شود. همچنین ممکن است موتور در سرعت‌های مختلف دچار لرزش شود، زیرا میزان سوختی که به آن می‌رسد، به دلیل فیلتر کثیف متغیر است.

 

متوقف شدن: اگر فیلتر بنزین پر شده، برای مدت طولانی تعویض نشود، ممکن است در نهایت باعث متوقف شدن موتور شود زیرا جریان سوخت ایده آل کاهش می‌یابد. فشار زیاد و بار سنگین اضافی روی موتور هم، ممکن است باعث از کار افتادن موتور شود.

 

کاهش قدرت و شتاب: کاهشی کلی در قدرت موتور به خصوص در زمان گاز دادن ممکن است در اثر کثیف بودن فیلتر بنزین ایجاد شود. در این شرایط رایانه موتور برای محافظت از آن در برابر ذرات آلاینده، خروجی موتور را محدود می‌کند. بنابراین ممکن است اتومبیل دچار کندی شود و یا حتی چراغ “بررسی موتورش” روشن شود.

 

چراغ بررسی موتور روشن می‌شود

 

مشکلات فیلتر سوخت همچنین می‌تواند باعث شود که چراغ بررسی موتور روشن شود. برخی از وسایل نقلیه مجهز به سنسور فشار سوخت هستند که فشار کلی سیستم سوخت را کنترل می‌کند. فیلتر بنزین گرفته شده، ممکن است باعث کاهش فشار شود که در صورت شناسایی سنسور، در نهایت باعث می‌شود چراغ بررسی موتور برای هشدار به راننده روشن شود. البته این چراغ ممکن است به دلایل مختلفی فعال شود، بنابراین در صورت روشن شدن آن، حتما رایانه خودرو را برای کدهای خطایی مختلف بررسی کنید.

 

 

پمپ سوخت آسیب دیده

 

اگر متوجه آسیب دیدگی پمپ سوخت خود شدید، این مشکل ممکن است در اثر فیلتر بنزین اشباع شده ایجاد شده باشد. فیلتر بنزین مسدود شده فشار زیادی به پمپ سوخت وارد می‌کند و مانع از رسیدن مقدار مناسب سوخت از مخزن به موتور می‌شود.

 

 

 

تغییر در بوی اگزوز

 

برخی اوقات خروج دودی با بوی بسیار نامطبوع از اگزوز اتومبیل نشان می‌دهد که فیلتر سوخت نیاز به تعویض دارد. برای اطلاع بیشتر می توانید انواع بو و دود خروجی اگزوز در خودرو و دلایل آن اینجا را کلیک نمایید.

 

 

 

مشکلات کاربراتور و انژکتور

 

در صورتی که فیلتر بنزین پر شده باشد، گاهی اوقات سوخت از فیلتر عبور می‌کند اما کاربراتور و یا انژکتور خودرو را مسدود می‌کند که این خود منجر به مشکلات دیگری می‌شود. این امر باعث می‌شود که موتور در هنگام استارت خوردن دچار افت شود.

 

 

 

نحوه تمیز کردن فیلتر بنزین

 

هر گاه متوجه هر یک از علائم فوق شدید، باید فیلتر بنزین خودرو را تمیز و یا تعویض کنید. ساده‌ترین ترین روش برای تمیز کردن فیلتر بنزین، بیرون آوردن و دمیدن هوا با فشار درون آن است. این کار ذرات کوچک و بزرگ را تا حد زیادی از فیلتر خارج می‌کند. پس از انجام این کار، دوباره سعی کنید مقداری هوا درون فیلتر کنید. اگر هوا از داخل فیلتر عبور کند، بدین معنی است که فیلتر تمیز و باز شده است، در غیر این صورت فیلتر باید تعویض شود.

 

در پایان توجه داشته باشید که در کشور ما به خاطر کیفیت بنزین که در حد بالا نمی باشد و در حد متوسط می باشد و همچنین وجود ذرات معلق مختلف در بنزین تولید شده در کشور که درصد ناخالصی بیشتری دارد توجه به فیلتر یا صافی بنزین اهمیت بیشتری پیدا می کند . همچنین در خودروهایی که صافی بنزین قیمت زیادی ندارند بهتر است هر ساله چک شوند و در صورت نیاز تعویض شوند . اما در خودروهایی که قیمت صافی بنزین زیاد می باشد و حتی به اندازه قیمت پمپ بنزین در آنها هستند مانند انواع بنز و یا ب ام و بهتر است تا از طریق ای سی یو خودرو توسط افراد متخصص و کاربلد تست های لازم صورت بگیرد و در صورت نیاز اقدام به تعویض آن نمایید . در نظر بگیرید که اجرت تعویض در این خودروها به دلیل محل قرار گیری صافی بنزین (معمولا زیر صندلی عقب خودرو می باشد) بیشتر از بقیه خودروها می باشد .

در

زمانی وجود تجهیزات رفاهی برای خودروها منحصر به گروه خاصی بود و به خاطر گرانقیمت بودن آنها مشتریان خاصی نیز جذ‌بشان می‌شدند، اما امروزه این تجهیزات فراگیر شده و اغلب محصولات تولیدی شرکت‌های خودروساز با طیف وسیعی از آنها به مشتریان عرضه می‌شود.

یکی از مهم‌ترین تجهیزات رفاهی که جنبه عمومی پیدا کرده کولر و سیستم تهویه مطبوع است که همزمان با تغییرات اقلیمی جدید و گرم‌تر شدن زمین، نیاز به آن در سال‌های اخیر بیش از پیش حس می‌شود.

با این حال همه رانندگان از این ابزار رفاهی در زمان مناسب بهره نمی‌برند. این روزها بسیاری از رانندگان حرفه‌ای را می‌بینیم که همچنان درگیر باورهای غلط گذشته هستند و با توجیه‌های نه‌چندان علمی و استفاده نکردن از نعمت کولر خودرو، تحمل گرما را به جان می‌خرند. در ادامه با نحوه کار، روش‌های نگهداری و راه‌های استفاده صحیح از کولر خودرو آشنا خواهیم شد.

اجزای تشکیل‌دهنده کولر خودرو

کمپرسور: کمپرسور، دستگاه حرکت‌دهنده گاز مبرد در کولر اتومبیل است. این قطعه حساس با گرداندن گاز در اجزای سیستم در واقع شبیه به قلب مجموعه عمل می‌کند. کمپرسور گاز مبرد را از اواپراتور به داخل کندانسور و سپس به کپسول خشک‌کننده و مجدد به داخل اواپراتور به حرکت درمی‌آورد. کمپرسورهایی که در سیستم‌های کولر اتومبیل به کار برده می‌شوند، باید خواصی از قبیل وزن و حجم متناسب با قدرت موتور داشته باشند تا هنگام نصب براحتی در محل مورد نظر جاگذاری شوند و بار اضافی بر موتور اتومبیل تحمیل نکنند.

کندانسور: کندانسور یکی از اجزایی است که وظیفه تبادل حرارت را به عهده دارد. کندانسور گرمای جذب شده توسط اواپراتور از گاز مبرد داخل سیستم را به هوای محیط خارج از کابین اتومبیل انتقال می‌دهد.

کپسول خشک‌کننده: کپسول خشک‌کننده به عنوان منبع ذخیره گاز مبرد و جاذب رطوبت گاز عمل می‌کند. معمولا این کپسول دارای یک سوئیچ ایمنی است تا در مواقعی که فشار گاز از حد تعریف شده کمتری بیشتر شود، به طور خودکار جریان برق کمپرسور را قطع کند. روی این کپسول دریچه‌ای شیشه‌ای برای رؤیت گاز وجود دارد.

اواپراتور: یکی دیگر از قطعات اصلی سیستم کولر اتومبیل اواپراتور است. اواپراتور مجموعه‌ای از قطعات است که وظیفه کاهش گرمای هوای کابین خودرو را برعهده دارد. یکی دیگر از وظایف مهم این قطعه، جذب رطوبت از هوای داخل کابین است. جریان سریع هوای ایجاد شده توسط فن الکتریکی با عبور از سطح کویل اواپراتور، سرمای ایجاد شده توسط کویل را از طریق کانال‌ها و دریچه‌های هدایت هوا به داخل کابین اتومبیل انتقال می‌دهد. عمل ایجاد سرما توسط کویل اواپراتور باعث تقطیر رطوبت هوای داخل کابین شده و قطرات آب ایجاد شده از طریق لوله مخصوصی به خارج از کابین اتومبیل منتقل می‌شود. سیستم کولر اتومبیل دارای دو سوئیچ کنترلی است که یکی از آنها زمانی که فشار گاز کم یا زیاد باشد، کمپرسور را از مدار خارج کرده و دیگری از ایجاد یخ در داخل محفظه اواپراتور جلوگیری می‌کند. کارکرد نامناسب هریک از این دو سوئیچ، می‌تواند باعث از کار افتادن کل سیستم شود.

مجموعه لوله و شیلنگ: شیلنگ‌ها در سیستم تهویه مطبوع خودرو وظیفه ایجاد ارتباط بین اجزای مختلف سیستم را بر عهده دارند. این شیلنگ‌ها به دلیل شرایط کاری خاص باید از استانداردهای خاصی برخوردار باشند.

کلید A/C: این قطعه در سیستم کولر خودرو وظیفه خاموش و روشن کردن کولر را بر عهده دارد که با شکل‌های متفاوت در خودروهای مختلف وجود دارد. معمولا یک لامپ ال‌ای‌دی وظیفه نمایش حالت روشن یا خاموش این سوئیچ را عهده‌دار است. لازم به ذکر است در بعضی خودروهای روز دنیا، این قطعه حذف شده و سیستم تهویه همراه با روشن کردن خودرو به حالت فعال در می‌آید و فقط دما باید تنظیم شود.

فن کولر: وقتی فن الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان آن را روی کندانسور یا روی رادیاتور نصب کرد. اگر فن کندانسور جلوتر از رادیاتور ماشین نصب شده باشد، در این حالت فن به گونه‌ای نصب می‌شود که هوا را از بیرون مکیده و روی سطح کندانسور می‌‌دمد (وضعیت رانشی). در صورتی که فن کندانسور در پشت کندانسور و در مقابل موتور نصب شود، هوا را از روی سطح کندانسور مکیده و به سمت موتور می‌دمد.

شیر انبساط: این وسیله تعیین‌کننده میزان صحیح گاز واردشونده از کندانسور به داخل اواپراتور از طریق یک فیلتر است. همچنین این قطعه فشار مبرد را به طور ناگهانی کاهش می‌دهد. هنگامی ‌که کمپرسور شروع به کار می‌کند، شیر انبساط باز شده و مبرد مایع با عبور از صافی مربوط به ورودی مایع پرفشار به گاز پرفشار تبدیل می‌شود. زمانی که اواپراتور میزان بیشتری مبرد نیاز داشته باشد، شیر انبساط اجازه می‌دهد تا مبرد کم فشار مورد نیاز به داخل کویل اواپراتور وارد شود. شیر انبساط، برقرارکننده تعادل میان بار گرم و خنک‌کنندگی بهینه اواپراتور است.

 

رابطه مصرف سوخت با روشن کردن کولر

سامانه تهویه مطبوع خودروها با یک تسمه به کمپرسور موتور متصل می‌شود که هنگام استفاده از کولر، همزمان با افزایش فشار بیشتر به موتور مصرف سوخت نیز بیشتر می‌شود. براساس نتایج به دست آمده از سوی کارشناسان خودروساز به طور متوسط چهار تا پنج اسب بخار از قدرت موتور برای راه‌‌اندازی و فعالیت سیستم تهویه مطبوع اختصاص پیدا می‌کند. به همین دلیل است که به طور محسوسی شاهد تنبل شدن موتور در حالت کولر روشن خواهیم بود. میزان افزایش مصرف سوخت نیز در این حالت به طور متوسط دو لیتر در هر صد کیلومتر بیشتر می‌شود.

راهکارهایی برای استفاده بهینه از کولر خودرو

در ابتدای فصل گرما از سالم بودن کولر خودرو و کافی بودن فشار گاز آن مطمئن شوید. کولر خودرو فضایی مناسب برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌هاست. بنابراین تمیز یا تعویض کردن فیلترهای تصفیه هوای سیستم تهویه، برای کاهش ابتلا به مشکلات ریوی و پوستی و همچنین برای بهره‌گیری بیشتر از سرمای کولر، ضروری است. استفاده از کولر در فضای داخلی خودرو میزان قارچ‌ها و آلودگی‌های هوا را تا 80 درصد کاهش می‌دهد.

تا آنجا که ممکن است خودروی خود را زیر آفتاب شدید پارک نکنید. اگر مجبور شدید، موقع بازگشت ابتدا چند دقیقه‌ای شیشه‌ها را پایین بکشید و دستگاه تهویه را بدون روشن کردن کولر روشن کنید. حتی بهتر است کمی حرکت کنید تا هوا عوض شود و گرمای داخل خودرو کمی متعادل شود. در این صورت وقتی کولر را روشن کنید فشار کمتری به آن وارد خواهد شد.

وقتی کولر مشغول کار است ـ بخصوص در خودروهای کمتر از شش سیلندر ـ قدری از توان خودرو کاسته خواهد شد. در این شرایط از حرکت با سرعت بالا، بویژه در مسیرهای طولانی بپرهیزید و بی‌جهت پدال گاز را فشار ندهید. در غیر این صورت نه‌تنها به موتور خودرو فشار بیشتری وارد می‌کنید، بلکه مصرف سوخت را هم افزایش می‌دهید.

هنگام رانندگی در ترافیک شدید یا سربالایی‌هایی با شیب تند بهتر است کولر را چند دقیقه‌ای خاموش کنید یا از درجات کمتر آن استفاده کنید زیرا در این شرایط موتور خودرو معمولا بیشتر تحت فشار است.

هنگام فعالیت کولر، حرکت با پنجره‌های باز توصیه نمی‌شود. بسته بودن پنجره‌ها فشار کمتری به کولر وارد می‌کند و موجب کاهش چشمگیر مصرف سوخت می‌شود؛ ضمن آن که هوای خنک داخل خودرو در صورت باز بودن حتی یک پنجره به آسانی و بسرعت از دست می‌رود.

روش‌های نگهداری سیستم کولر

شیشه‌ای که در قسمت بالای کپسول ذخیره و خشک‌کننده گاز تعبیه شده، برای مشاهده عبور گاز در مدار گاز سیستم است. هنگامی که گاز مایع در مدار به اندازه کافی وجود داشته باشد، عبور مایع سفید رنگ پرفشار به همراه حباب‌های فراوان از زیر شیشه به چشم می‌خورد. اگر فقط حباب‌ها را به همراه کف کم فشار می‌بینید، گاز مایع در سیستم به‌اندازه کافی وجود ندارد و اگر حباب و مایع سفید رنگ در مدار مشاهده نمی‌شود، سیستم کولر شما بدون گاز است.

سیستم کولر را بدون گاز یا با گاز کم روشن نکنید. در صورت رعایت نکردن این موضوع به کمپرسور کولر آسیب خواهد رسید.

هنگام شارژ گاز، مطمئن شوید گاز داخل سیستم کولر شما با گاز دیگری به اشتباه مخلوط نشده باشد و همواره از گازی که با سیستم کولر اتومبیل شما سازگار است استفاده شود.

مطمئن شوید لوله فاضلاب اواپراتور مسدود نشده باشد. در این صورت آب جذب شده توسط اواپراتور به داخل اتاق اتومبیل نشت می‌کند.

دقت کنید هنگام استارت زدن، سیستم کولر اتومبیل در حالت خاموش باشد. قبل از روشن کردن سیستم، بهتر است اجازه دهید موتور اتومبیل کمی گرم شود.

سیستم کولر اتومبیل را در سرعت و دور موتور بالا روشن نکنید. بهترین زمان برای راه‌اندازی سیستم، قبل از حرکت یا در سرعت بسیار پایین است. البته خاموش کردن سیستم سرمایش در هر سرعتی بلامانع است و خطری به همراه نخواهد داشت.

انواع گازهای موجود برای کولر خودرو

اولین گازی که برای کولر خودروها به کار گرفته شد آر 11 (R11) بود. در آن سال‌ها انواع محدودی از خودروها به کولر مجهز بودند و به همین دلیل این گاز نتوانست به صورت عمومی و همه‌گیر مورد استفاده قرار بگیرد. نسل بعدی‌ که جایگزین آر 11 شد آر 12 نام گرفت و تا سال 1371/ 1992 برای تمام محصولات تولید شده به کار گرفته شد. این گاز به دلیل داشتن خواص مطلوب حرارتی و ترمودینامیکی، روی فلزاتی همچون آلومینیوم، مس، آهن، فولاد و… اثر شیمیایی نداشت و براحتی با روغن‌های معدنی قابل استفاده بود. این گاز به دلیل اثر مخربی که بر محیط ‌زیست داشت، پس از مدتی طولانی از چرخه فعالیت خارج شد. پس از آن نوبت به گاز آر134ای (R134a) رسید؛ گازی بی‌خطر با خاصیت جذب و انتقال سریع گرما. این گاز غیرقابل اشتعال و غیرسمی است و پایداری شیمیایی و حرارتی مناسبی در مجاورت سرما از خود نشان می‌دهد. همچنین آر134ای هیچ گونه واکنشی نسبت به لایه ازن ندارد، اما مانند نسل‌های گذشته خود درصورت آزاد شدن در هوا باعث گرمایش زمین می‌شود که البته میزان آن بسیار کمتر از گذشتگان خود است.