با استفاده از تست کمپرس متوجه خواهید شد که موتور خودروتان در چه وضعیتی قرار دارد. در واقع موتور، از برخی جهات مشابه پمپ باد کار می کند،بنابراین برای این که به طور موثر و کارآمد عمل کند و به راحتی استارت بخورد، نیاز به کمپرس و آب بندی خوب دارد.

به عنوان یک اصل، جرم کمپرس بیش تر موتورها بایدبین 140 تا 160 باشد و نباید بین سیلندرها تفاوتی بیش تر از 10 درصد وجود داشته باشد. کمپرس پا یین در یک سیلندر معمولا بیانگر وجود نوعی ایراد در سوپاپ دود است. کمپرس پایین در دو سیلندر کنار هم معمولا به این معنی است که واشر سرسیلندر خوب عمل نمیکند. کمپرس پا یین در همه سیلندرها نشانگر روند فرسودگی رینگ ها و سیلندرهاست و موتور به معاینه فنی جدیتری نیاز دارد.

بررسی کمپرس

کمپرس را می توان به دو روش اندازه گیری کرد: به روش دستی با اندازه گیری کمپرس، یا الکترونیکی با تحلیل گر موتور. روش اندازه گیری دستی تنها روش قابل دسترسی است که بیش تر افراد نیز خودشان به تنهاییمی توانند آن را انجام دهند. برای بررسی کمپرس ابتدا موتور را خاموش کنید تا عمل احتراق متوقف شود. دریچه گاز و هوا را باز کنید. در حالی که فشارسنج را در محل قرارگیری یکی از شمع ها می بندید، موتور را با استفاده از سوییچ استارت کنترل از راه دور به مدت چند ثانیه روشن کنید تا بتوانید بیش ترین مقدار فشار را بخوانید. این کار را برای هر یک از سیلندرها انجام دهید و آن را با مقادیری که شرکت سازنده داده است مقایسه کنید. اگر کمپرس در یک یابیش از یک سیلندر، کم است، این مشکل در مواردی خاص به سوپاپ ها و رینگ ها مربوط می شود.از طریق سوراخ شمع با پاشیدن مقدار کمی روغن موتور به سیلندر می توان تست کمپرس را انجام داد و این کار را تکرار کرد. روغن به طور موقت، رینگ ها را آب بندی میکند. اگر این رقم از بار دوم بالاتر بود، به این معنی است که رینگ ها و یا سیلندر مستهلک شده اند. اگر در خواندن عدد کمپرس تغییری حاصل نشد، به این معنی است که بوش سیلندر یا تعدادی از سوپاپ های دود یا هوا ایراد دارد. در روش الکترونیکی، رایانه، کمپرس هر یک از سیلندرها را با ارزیابی تغییرات کم در دور آرام موتور هنگام روشن شدن تخمین می زند. نتایج به دست آمده تقریبا واقعی هستند و می توان بدون باز کردن شمع آن را در مدت زمان کوتاهی انجام داد. تحلیل گر رایانه ای نتایج تست کمپرس را به صورت چاپی نیز تحویل می دهد تا دید نشان راحت بوده و بتوان آن را با ارقام واقعی مقایسه کرد.

آزمون “نشتی ” چیست؟

آزمون “نشتی سیلندر ” مشابه تست کمپرس بوده و نشانگر آب بندی سیلندرهاست، با این تفاوت که به جای فشار، عدم (فقدان) فشار را اندازه گیری میکند. در تست نشتی، همه شمع ها باید باز شوند؛ سپس میل لنگ را بچرخانید تا هر پیستون درست در وسط قرار بگیرد. هنگام آزمایش هرکدام از سیلندرها، سوپاپ های دود و هوا بسته هستند. بیش تر افراد با سیلندر شماره یک شروع و از ترتیب احتراق مثل 2- 4- 3- 1پیروی میکنند. یک کوپلینگ سیم پیچی شده به نشتی سنج متصل می شود و به سوراخی که شمع در آن قرار می گیرد بسته می شود. سپس هوای تحت فشار ( 80 تا 90 پی اس آی) به سیلندر دمیده می شود.( یک پی اس آی فشار به معنای فشار اعمال شده ناشی از 454 گرم وزن روی سطحی به اندازه یک اینچ مربع است.)

به طور کلی، موتور در بهترین وضعیت باید تنها پنج تا 10 درصد نشتی داشته باشد. موتوری که هنوز در وضعیت خوبی قرار دارد ممکن است تا 20 درصد نشتی هم نشان دهد، اما نشتی بیش تر از 30 درصد نشاندهنده مشکل است.

نکته ای که در آزمون نشتی بر خلاف تست کمپرس وجود دارد این است که در این تست، وجود فشار سریع ترو راحت تر مشخص می شود. اگر می شنوید که هوا از لوله اگزوز بیرون می آید، نشان دهنده سوپاپ دودی است که نشتی می دهد. هوایی که از اطراف دریچه گاز یا کاربراتور بیرون می آید نشان گر وجود نشتی در سوپاپ هواست و بخاراتی که از سوپاپ خروجی کمپرس Crankcase Ventilation Positive بیرون می آید بیانگر مستهلک بودن رینگ ها یا بوش سیلندرها هستند.از تست نشتی به صورت مرتبط با تست کمپرس نیز استفاده می شود تا انواع مشکلات دیگر تشخیص داده شود.

سیلندری که کمپرس ضعیف ولی نشتی جزئی دارد، معمولا به دلیل مشکل در مجموعه سوپاپ است؛ مانند خرابی دلکو، فنر شکسته سوپاپ، فیلترهوای معیوب، میل بادامک ساییده شده و غیره. اگر همه سیلندرها کمپرس پایین دارند اما نشتی جزئی نشان می دهند، مهم ترین علت آن ممکن است زمان بندی نامناسب سوپاپ باشد.زنجیر یا تسمه تایمینگ ممکن است یکی دو دندانه اش از بین رفته باشد و به همین علت درست کار نکند.اگر کمپرس خوب است و نشتی جزئی است اما سیلندر خوب عمل نمیکند یا در تست توازن قدرت، ضعیف عمل میکند ، این موضوع بیانگر مشکل در پاشش سوخت یا انژکتور ایراددار است.

برخی اوقات مکانیک می گوید، موتور کمپرس بسیار زیادی دارد که به دلیل رسوب بیش از حد دوده کربن است؛ این جمله به این معنی است: هنگامی که سوخت می سوزد، رسوب زیادی در اتاق احتراق، سوپاپ ها و بالای پیستون باقی می گذارد. سرعتی که این رسوبات جمع می شوند، بستگی به نوع رانندگی و کیفیت سوخت دارد. رسوبات کربن به طور کلی در یک موتور جدید در مسافتی بین هشت هزار و 450 تا 25 هزار و 350 کیلومتر جمع آوری و سپس متوقف می شوند.

با این حال رانندگی کم، تعویض کم روغن یا مشکلات داخلی موتور مانند گایدهای فرسوده سوپاپ یا رینگ های ایراددار یا شکسته شدن نشیمن ( seat ) سوپاپ سبب سوختن روغن در محفظه احتراق می شوند و می توانندتجمع رسوبات را به مقدار زیادی سرعت ببخشند. کمپرس زیاد ممکن است به دلیل ضخامت زیاد رسوبات کربن باشد که سبب ضربه به شمع یا تاخیر در احتراق موتور های احتراق داخلی می شود. حتی ممکن است رسوبات به حدی برسد که سبب سایش میان پیستون و سرسیلندر شده و همچنین عامل ایجاد سروصدا و آسیب بسیار زیاد به موتور خودرو شود.

خلاصی از رسوبات

توصیه می شود تشخیص، عیب یابی و پاک کردن رسوبات داخلی توسط افراد خبره در نمایندگی های مجاز انجام پذیرد چرا که باز و بست متعلقات سرسیلندر و موتور باید توسط ابزار مخصوص صورت گرفته و در نهایت توسط ابزار دقیق صحت تعمیرات انجام شده مورد تایید قرار گیرد.

خودروهای هیبرید در جهان پدیده جدیدی نیستند و بیش از یک دهه از ورودشان به بازار می گذرد و تا به حال توانسته اند جای خود را در بازار باز کنند. این مسئله به ویژه در کشورهای پیشرفته جهان نمود بیشتری داشته است اما در کشورمان هم از حدود 2 سال پیش و به دنبال کاهش تعرفه واردات این خودروها شاهد حضور پررنگ ترشان در کشور هستیم به گونه ای که امسال و در نمایشگاه خودرو تهران، از چند محصول هیبرید رونمایی شد. با وجود افزایش حضور این خودروها در خیابان های شهری، همچنان سوالات زیادی از سوی عموم خریداران در زمینه این خودروها شنیده می شود و به همین دلیل تصمیم گرفتیم در این مطلب به طور خلاصه چگونگی کارکرد این خودروها را مرور کنیم.

 

خودروهای هیبرید چیست؟

به طور عمومی خودروی هیبرید خودرویی است که از دو منبع نیروی متفاوت برای حرکت استفاده کند اما آنچه امروزه به عنوان خودروی هیبرید شناخته می شود، خودرویی است که از نیروی یک موتور درون سوز (بنزینی یا دیزل و حتی گاهی گازسوز) و یک موتور الکتریکی برای حرکت استفاده می کنند.

 

انواع خودروهای هیبرید

در یک دسته بندی کلی می توان خودروهای هیبرید را از نظرطراحی قوای محرکه به دو دسته سری و موازی تقسیم کرد. در خودروهای هیبرید سری، موتور درون سوز مستقیما به چرخ ها متصل نیست بلکه مانند یک ژنراتور عمل می کند و تنها وظیفه شارژ باتری خودرو را برعهده دارند و موتور (یا موتورهای) الکتریکی هستند که خودرو را به حرکت در می آورند.

در خودروهای هیبرید موازی، موتور درون سوز به همراه موتور الکتریکی نیروی خودرو را تامین می کند، به این معنی که هر دوی آنها به چرخ ها متصل هستند و هر یک به تنهایی می توانند نیروی حرکتی خودرو را تامین کنند. در بعضی از مدل ها، موتور الکتریکی به عنوان یک مجموعه واحد با موتور درون سوز و کوپل شده به آن طراحی می شود و در بعضی دیگر از مدل ها این موتور الکتریکی به عنوان واحدی جدا از موتور درون سوز طراحی شده است هر چند در نهایت کارآیی کلی هر دوی این روش ها یکسان است.

شارژ باتری خودروی هیبرید از کجا می آید؟

موتور الکتریکی در صورتی که جریان الکتریسیته به آن متصل شود می تواند نیرو تولید کند اما همین موتور می تواند کارکردی بالعکس را هم داشته باشد. به این معنی که با دریافت نیروی مکانیکی، جریان الکتریکی تولید کند. در خودروهای هیبرید نیز دقیقا همین وضعیت رخ می دهد به این شکل که در زمان کارکرد موتور درون سوز در صورت خالی بودن شارژ باتری ها، با چرخش موتور الکتریکی توان الکتریکی تولید می شود و این توان الکتریکی در نهایت باتری های خودرو را شارژ می کند. البته در بعضی از انواع خودروها و به ویژه انواع سری- موازی، یک دینام در مسیر انتقال قدرت موتور درون سوز به چرخ ها قرار دارد که به طور پیوسته می تواند باتری خودرو را شارژ کند و به همین دلیل این خودروها (که تویوتا پریوس هم نمونه ای از آنهاست) برتر از انواع عادی هستند.

 

علاوه بر این، در خودروهای هیبرید موتور الکتریکی در زمان متوقف کردن خودرو هم شارژ می شود به این معنی که در زمان ترمزگیری، جریان الکتریکی این موتور قطع شده و موتور بار دیگر مانند یک ژنراتور عمل می کند و در طی ترمزگیری، با دریافت نیرو از چرخ ها باتری های خودرو را شارژ می کند ضمن آنکه از این طریق توان ترمزهای خودرو نیز تقویت می شود.

آیا خودروهای هیبرید را می توان با برق شهری شارژ کرد؟

در سال های اخیر شماری از شرکت ها نمونه هایی موسوم به plug in Hybrid معروف به پلاگین تولید کرده اند که در آنها شارژ باتری ها علاوه بر روش های گفته شده از طریق اتصال خودرو به شارژرهای مخصوص هم امکان پذیر است تا از این طریق در سفرهای کوتاه نیازی به روشن شدن موتور درون سوز نباشد و خودرو تنها با اتکا به نیروی الکتریکی حرکت کند. این خودروها گران تر از انواع معمولی هیبریدها هستند اما به دلیل آنکه می توان شارژ باتری ها را در منزل یا محل کار انجام داد، در مسیرهای کوتاه کاملا همچون خودروی برقی هستند.

آیا خودروهای هیبرید می توانند تنها با موتور الکتریکی حرکت کنند؟

به دلیل ساختار قوای محرکه خودروهای هیبرید، این خودروها می توانند تنها با موتور الکتریکی حرکت کنند و در این شرایط عملا مصرف بنزین و آلایندگی آنها صفر است. این وضعیت تا زمانی ادامه پیدا می کند که ذخیره باتری آنها به پایان نرسیده باشد.

اگر شارژ باتری خودروهای هیبرید به پایان برسد چه اتفاقی می افتد؟

خودروهای هیبرید موازی می توانند با موتور درون سوز و بدون وجود موتور الکترکی هم حرکت کنند و به همین دلیل اگر طی مسیر حرکت شارژ باتری آنها به پایان برسد خودرو به طور اتوماتیک با روشن کردن موتور درون سوز به راه خود ادامه می دهد ضمن آنکه می تواند از همین طریق باتری های خودرو را نیز شارژ کند و به این ترتیب این خودروها هیچ گاه به دلیل اتمام ذخیره باتری ها متوقف نمی شوند. البته این وضعیت در خودروهای هیبرید سری متفاوت است چرا که در این خودروها موتور درون سوز به طور مستقیم به چرخ ها متصل نیست و با به کار افتادن آن، برق مورد نیاز سیستم تامین می شود هر چند این خودروها هم عملا هیچ گاه به دلیل خالی شدن باتری ها در راه نمی ماند.

 

مزیت خودروی هیبرید

به طور طبیعی مهم ترین مزیت یک خودروی هیبرید، مصرف سوخت پایین و آلایندگی کمتر آن نسبت به خودروهای معمولی است. خودروها به ویژه در ترافیک های شهری بخش عمده ای از زمان کارکرد خودرو، در حالت ساکن و خلاص می گذرد و این به معنای آن است که بنزین بدون آنکه حرکتی ایجاد کند می سوزد.

در یک خودروی هیبرید در شرایط ترافیک، موتور درون سوز به طور خودکار خاموش می شود و خودرو با توان الکتریکی به حرکت در می آید. مهم ترین مزیت موتور الکتریکی آن است که در حالت سکون هیچ توانی مصرف نمی کند و به این ترتیب خودرو تنها زمانی که به حرکت درمی آید، انرژی مصرف می کند ضمن آنکه موتورهای الکتریکی می توانند گشتاور (کشش) بسیار بالایی را از آغاز حرکت تولید کنند که این مسئله به معنای آن است که خودرو به راحتی می تواند با سرنشینان کامل در ترافیک شهری حرکت کند و به همین دلیل مصرف سوخت این خودروها به طور معمول در شهر پایین تر از جاده است.

یک خودروی هیبرید چگونه کار می کند؟

از نظر رانندگی، یک خودروی هیبرید هیچ تفاوتی با خودروهای معمولی ندارد و به این ترتیب نیازی به آموزش خاصی برای راندن این خودروها نیست اما در باطن این خودروها مجموعه پیچیده ای از سیستم های الکترونیکی و مکانیکی وظیفه به حرکت درآوردن خودرو را بر عهده دارند و همین موضوع خودروهای هیبرید را به فناوری بسیار پیشرفته ای تبدیل می کند.

اصلی ترین اجزای یک خودروی هیبرید عبارت است از: موتور درون سوز (معمولا بنزینی)، موتور الکتریکی، باک سوخت، مجموعه باتری ها، گیربکس، سیستم تقسیم نیرو و مجموعه الکترونیکی مدیریت سیستم هیبرید.

موتور درون سوز این خودروها از نظر ساختار تفاوتی با موتورهای به کار رفته در سایر خودروها ندارد هر چند خودروسازان بزرگ تلاش می کنند بیشترین کارآیی را از این موتورها به دست آورند. موتور الکتریکی به کار رفته در خودروهای هیبرید نمونه های پیچیده ای هستند چرا که از یک سو باید ابعاد کوچک و وزن کمی داشته باشد و از سوی دیگر باید بتواند قدرت بالایی تولید کند و به همین دلیل تعداد انگشت شماری از شرکت ها توانایی تولید آن را دارند. مجموعه باتری های این خودروها نیز با آنچه در خودروهای معمولی می بینیم متفاوت است و در حقیقت بخش عمده ای از قیمت بالاتر یک خودروی هیبرید نسبت به یک خودروی معمولی را همین مجموعه باتری ها تشکیل می دهد.

 

این باتری ها (که در بسیاری از خودروها شبیه به باتری های به کاررفته در تلفن های همراه و لپ تاپ ها ولی در ابعاد بزرگ تر است) به طور معمول در کف صندوق عقب و یا فضای میان صندوق و سرنشینان جاسازی می شود تا حجم اتاق خودرو را اشغال نکند.

گیربکس به کار رفته در این خودروها اتوماتیک است و معمولا از نوع CVT انتخاب می شود هر چند در نمونه هایی که از ابتدا به عنوان یک خودرو بنزین سوز طراحی شده اند و بعدا مدل هیبرید آنها نیز به تولید رسیده همچنان شاهد بهره گیری از گیربکس های اتوماتیک عادی هستیم. علاوه بر گیربکس، بعضی از خودروهای هیبرید (که به انواع سری- موازی معروفند) یک بخش مستقل برای تقسیم نیروی دریافتی از موتور الکتریکی و درون سوز دارند که وظیفه آن مدیریت انتقال نیروی (از هر یک از موتورها یا هر دوی آنها به چرخ ها و یا از موتور درون سوز به موتور الکتریکی جهت شارژ باتری ها و یا از چرخ ها به موتور الکتریکی جهت شارژ باتری ها) است هر چند بیشتر خودروها فاقد این بخش هستند و موتور الکتریکی به طور مستقیم به موتور درون سوز متصل است.

نیروی محرک خودرو می تواند از هر یک از دو موتور درون سوز و یا الکتریکی و یا هر دوی آنها تامین شود ضمن آنکه موتور درون سوز می تواند باعث به حرکت درآوردن موتور الکتریکی شود که در نهایت همچون یک ژنراتور باعث شارژ باتری ها می شود. در کنار اینها در زمان توقف هم نیروی چرخ ها در جهت عکس به موتور الکتریکی می رسد که این بار هم این موتور در نقش ژنراتور عمل می کند و باعث شارژ باتری ها می شود.

در کنار همه اینها، بخش الکترونیکی ویژه ای مدیریت تمام این امور را برعهده دارد و جهت انتقال نیرو و منبع تامین نیروی حرکتی را کنترل می کند.

آیا همه شرکت ها خودروی هیبرید تولید می‌کنند؟

فناوری ساخت یک خودروی هیبرید بسیار پیچیده است و به همین دلیل تنها بعضی از شرکت های خودروساز دانش فنی ساخت خودروی هیبرید را دارند. البته برخی معتقدند که خودروهای الکتریکی و یا خودروهای دیزل پاک، آینده صنعت خودروسازی را رقم خواهندزد و به همین دلیل بعضی از شرکت ها به جای سرمایه گذاری روی خودروهای هیبرید، روی سایر انواع خودرو سرمایه گذاری کرده اند که باعث شده تنوع مدل های هیبرید بسیار محدود باشد.

با توجه به اهمیت واشر سرسیلندر و ایراداتی که می تواند در کار موتور ایجاد کند سعی می کنیم در این گفتار اطلاعات مرجعی را ارائه کرده تا در صورت لزوم مورد استفاده همگان قرار گیرد.

واشر سرسیلندر فضای بین سیلندر و سرسیلندر را آب بندی کرده (در واقع سیلندر و سر سیلندر را یک پارچه می کند) تا از فرار گاز از محفظه احتراق، نشت آب از کانال های آب و نشت روغن از کانال های روغن جلوگیری کند. آب بندی واشر سرسیلندر بسیار مهم است زیرا هر گونه نشتی گاز در دقت کار موتور تاثیر گذار بوده و باعث کاهش قدرت و راندمان موتور می شود. این واشر باید بتواند فشار و حرارت زیاد ناشی از موتور را تحمل کند.

آزبست یا پنبه کوهی

(Asbestos) آزبست نام گروهی از ترکیب های معدنی منیزیوم و سیلسیوم است که بیشتر در طبیعت به صورت الیاف معدنی و سنگ یافت می شود. این مواد به خاطر مقاومت زیادی که در برابر گرما و آتش دارند به عنوان مواد نسوز به کار می روند. نخستین بار در 300 سال قبل از میلاد تئوفراستوس که از شاگردان ارسطو بود در کتاب خود به نام “درباره سنگ ها” به ماده بدون نامی، شبیه چوب پوسیده که در اثر اختلاط با نفت می سوزد، بدون آن که آسیبی ببیند اشاره کرده است که بعدها این ماده آزبست نام گرفت. در ساختمان آزبست، پنبه کوهی یا پنبه نسوز، عناصری مانند سیلیس، منیزیوم و آهن وجود دارد. آزبست در طبیعت به رنگ های سفید، قهوه ای و آبی به چشم می خورد. در سال 1820 یک دانشمند ایتالیایی، برای نخستین بار لباس ضد آتش را با استفاده از الیاف آزبست تولید کرد. در اوایل قرن بیستم، یک مهندس اتریشی به نام لودویک هاچک از ترکیب الیاف این ماده با سیمان، موفق به اختراع سیمان نسوز شد که با استقبال جهانی روبه رو شد. این ماده یک عنصر بوده و در ساخت لنت ها، صفحه کلاچ و واشر سر سیلندر استفاده می شود. دمای ذوب آن حدود 1600 درجه است.

انتخاب واشر سر سیلندر

مهم ترین علت انتخاب واشر سرسیلندر وجود مس در ساختمان آن است. لایه رویی آن که با علامت Topساخته می شود و استفاده از حالت انعطاف پذیری و نرمی آن سبب می شود که هنگام بسته شدن پیچ های سرسیلندر وارد خلل و فرج روی محل نشیمن خود شده و بر روی آن حالت آب بندی خوبی ایجاد می کند.لایه میانی که عایق حرارتی بوده و معمولا از جنس پنبه نسوز ساخته می شود. مقوای نسوز بین دو لایه مسی و فولادی قرار گرفته تا مقاومت واشر را در مقابل حرارت افزایش دهد. لایه زیرین واشر سرسیلندر از جنس فولاد است. انتخاب ورق فولادی به دلیل بالا بودن استحکام واشر در برابر حرارت زیاد است،چون گرم ترین قسمت موتور حدودا کمی بالاتر از واشر سر سیلندر است؛ یعنی محفظه انفجار و قسمت بالای پیستون. به دلایل بالا استفاده از یک لایه فولادی در این ناحیه ضروری است. سوراخ های تعبیه شده بر روی واشر سرسیلندر، درست به تعداد سوراخ های سیلندر یک موتور و اندازه قطر خارجی پیستون موتور است.

مجرای آب و روغن نیز به طور جدا گانه در سرسیلندر، واشر سرسیلندر و بدنه سیلندر، بر روی هم منطبق هستند.

وظایف واشر سر سیلندر

جلوگیری از مخلوط شدن آب و روغن جلوگیری از خروج کمپرس موتور آب بندی کردن سرسیلندر به بدنه سیلندر.

شرایط یک واشر سرسیلندر مناسب

-تحمل حرارت زیاد

-قابل جوش و آب بندی باشد.

-قابلیت لهیدگی

-سبک و ارزان باشد.

تعمیرکاران سنتی برای بستن واشر سر سیلندر، دو طرف آن را به یک ماده آب بندی آغشته می کردند ولی امروزه دیگر نیازی به این کار نیست، چون این ماده بر روی خود واشر سرسیلندر موجود بوده ضمن این که در مورد آب بندی کارایی بیشتری نیز نسبت به حالت اولیه آن ایجاد می کند. در اثر بالا رفتن درجه حرارت موتور (به هر علتی) بیش از اندازه استاندارد تعریف شده توسط کارخانه، سرسیلندر تاب بر می دارد وهمچنین واشر هم آسیب می بیند که به اصطلاح می گویند واشر سرسیلندر سوخته و این اتفاق باعث می شود که واشر سرسیلندر نتواند وظایفی که به آن محول شده را به خوبی انجام دهد.

معایب واشر سرسیلندر و نشانه های آن

عیوب واشر سرسیلندر

ممکن است در هنگام کارکرد موتور واشر سرسیلندر سوخته یا نیم سوز شود.از علل سوختگی واشر سرسیلندر موارد زیر را می توان نام برد:

تاب داشتن سرسیلندر، ترکیدن سرسیلندر، شل بودن پیچ های سرسیلندر، گرم کردن بیش از اندازه موتور و نامیزان بستن پیچ های آن.

علائم سوختگی واشر سر سیلندر

خارج شدن آب از اگزوز، گرم کردن موتور، ورود کمپرس در داخل رادیاتور (جوش کاذب)، کمی کشش موتور، ورود روغن به مجاری آب و دیر روشن شدن موتور.

باید دقت کرد که اگر بخار در حالت گرم بودن موتور از اگزوز خارج شود دلیل بر سوختن یا نیم سوز بودن (ترسیدگی) واشر سرسیلندر است.

در موتورهای که دارای بوش تر هستند در صورتی که ایراد از سرسیلندر یا واشر سرسیلندر باشد فقط باز کردن سرسیلندر کافی است و باید پس از باز کردن کلیه پیچ ها دو عدد بوش بند برای جلوگیری از تکان خوردن بوش ها بر روی سیلندر بست سپس سرسیلندر را چند بار به چپ و راست در سر جای خود حرکت داده تا اگر احتمالا بوش پیستون با سیلندر درگیری داشته باشد با این حرکت از درگیری خارج شود چون اگر این عمل را انجام ندهیم و سرسیلندر را برداریم امکان دارد بوش پیستون مقداری با سرسیلندر به سمت بالا حرکت کرده و باعث خرابی و از آب بندی خارج شدن واشر بوش پیستون شود. در صورت عدم توجه به این نکته امکان دارد پس از بستن سرسیلندر و روشن کردن موتور آب و روغن مخلوط شده و در نتیجه بازکردن موتور و تعویض کلیه واشرها مورد لزوم باشد. می توان پس از بستن سرسیلندر و سفت کردن پیچ های سرسیلندر توسط ترکمتر قبل از این که آب در داخل موتور ریخته شود موتور را روشن کرده و قبل از گرم شدن آن را خاموش کرد سپس با آچار ترکمتر سفت بودن پیچ ها را کنترل کنیم.

به علت مجاورت کانال های آب و روغن با همدیگر، به هنگام خراب شدن واشر سرسیلندر آب و روغن مخلوط شده که این اتفاق برای موتور خطرناک بوده و باعث آسیب رسیدن به آن می شود. از نشانه های این ضایعه می توان به مشاهده روغن در آب رادیاتور(در قسمت درب رادیاتور) و همچنین مشاهده آب در محفظه روغن (کارتل) اشاره کرد،در این حالت روغن به رنگ شیری در می آید و رنگ مایع خنک کننده هم عوض می شود. به علت فرار مقداری از گاز کمپرس درون سیلندرها قدرت موتور پایین می آید. این فرار گاز گاهی اوقات به کانال های آب راه پیدا کرده و درصورت باز کردن در رادیاتور می توانیم حباب های ناشی از آن را درون مایع خنک کننده مشاهده کنیم البته این موضوع می تواند ناشی از نشت دود از سمت منیفولد به داخل مسیر آب هم باشد که اگر موتور تحت فشار هم قرار بگیرد آب از خروجی رادیاتور خارج شده و آب رادیاتور هم بوی دود می دهد.

این عیب می تواند دلیلی برای کم کردن آب در درجه حرارت های بالا باشد. (هر دو سه روز یک بار باید آب داخل رادیاتور کنترل شود.)در این حالت آب با روغن مخلوط نشده و در واقع داخل محفظه سیلندر نشت می کند و نشانه آن عبارت است از خارج شدن دود سفید (بخار آب) از اگزوز.

طریقه صحیح بستن واشر سر سیلندر

با توجه به مطالب بالا، در واشرهای سه لایه رویی مسی واشر نسبت به طراحی کارخانه همیشه به طرف بالا؛ یعنی به طرف سرسیلندر و لایه فولادی آن روی بدنه سیلندر قرار می گیرد، در واشرهایی که از دو لایه تشکیل شده اند نیز لایه مسی به سمت بالا قرار گرفته که برای شناسایی کلمه (top) نیز روی واشرها حک شده و نشانگر سطح رویی و بالایی واشر سر سیلندر است.

همیشه پیچ های سرسیلندر را از وسط به طرفین(به شکل مارپیچ)سفت می کنند تا واشر به حالت کشیدگی کامل روی سرسیلندر قرارگیرد. (هر بار که سرسیلندر باز می شود تعویض واشر الزامی است همچنین بهتر است تمامی واشرها بعد از باز شدن تعویض شود. برای سفت کردن پیچ های سرسیلندر از آچار بوکس های درجه دار(تورکمتر) استفاده شود. )گشتاور وارد بر پیچ ها طبق کتاب راهنمای تعمیرات موتور مشخص می شود.

همان گونه که می دانید یکی از انواع اتصالات دو یا چند قطعه با یکدیگر، اتصال موقت با کمک پیچ و مهره است. اتصال قطعات دستگاه های صنعتی و انواع ماشین آلات مختلف توسط پیچ و مهره بر اساس معیار سختی، قطر میزان بار و یکسری محاسبه های دیگر طراحی می شود. میزان سفت کردن هر پیچ (گشتاور یا تُرک)، حاصل ضرب مقدار نیروی اعمال شده در طول بازوی اعمال نیرو است. پیچ های مختلف بر اساس کاربرد و محل استفاده دارای گشتاور تعریف شده ای هستند، این میزان توسط طراح و سازنده ماشین آلات محاسبه شده و به مصرف کننده اعلام می شود. عدد معینی از تُرک یک پیچ در حقیقت مناسب ترین گشتاوری است که با اعمال آن قطعات متصل شده توسط آن پیچ بهترین بازدهی را ارایه می دهد.

با توجه به مطالب بالا، با دانستن میزان گشتاور یاترک طراحی شده به منظور بستن هر پیچ نیاز به ابزاری کارا و قابل اطمینان و تحت کنترل است. ابزار مورد نیازبرای اعمال گشتاور دقیق برای هر پیچ ترک متر نامیده می شود.

در طراحی و ساخت ترک متر با توجه به کاربرد آن در زمینه اندازه گیری، از قطعات بسیار ظریف و دقیق صنعتی استفاده شده و عملکرد هر قطعه در صحت نتیجه نهایی موثر است. تمامی ترک مترها دارای گواهی نامه کالیبراسیون از کارخانه سازنده هستند که با کم ترین میزان خطا در عملکرد، تحویل مصرف کننده می شوند.

حفظ دقت ابزار به انتخاب ترک متر مناسب، تعداد دفعات استفاده و شیوه نگه داری بستگی دارد. در طراحی این ابزار، حفظ طولانی مدت کالیبراسیون و نیز استفاده آسان توسط کاربر مورد نظر قرار گرفته است. در حال حاضر ترک مترها در دو نوع که دارای قفل های متفاوتی هستند به بازار مصرف ارایه شده است.

انواع تر کمتر( Torque Wrench)

1-ترک متر دیجیتالی : این نوع ترک متر گشتاور وزاویه چرخش پیچ را اندازه گیری می کند و از دقت بسیار بالایی برخوردار است.

2- ترک متر عقربه ای: ترک مترهای عقربه ای، گشتاوراعمال شده به پیچ را اندازه گیری می کنند.

3- ترک متر تقه ای ( Click Tools ): تر ک مترهای تقه ای بر روی یک گشتاور مشخص کالیبره می شوند وپس از رسیدن به گشتاور مورد نظر تقه می زنند و اگر نیروی بیشتری وارد شود گشتاور پیچ نیز بالاترخواهد رفت.

4–ترک متر تاشوBreaking Tools: ترک متر های تاشو بر روی یک گشتاور مشخص کالیبره شده و پس از رسیدن به گشتاور مورد نظر خم می شوندو اگر نیروی ب شتری وارد کنیم گشتاور پیچ نیز بالاترخواهد رفت.

5-ترک متر خلاصی( Slipping Tools): این مدل ترک متر بر روی یک گشتاور مشخص کالیبره شده و پس از رسیدن به گشتاور مورد نظر، خلاص شده و اگر نیروی بیشتری وارد کنیم گشتاور پیچ بالاتر نخواهد رفت.

6-گشتاور سنج: ابزاری به منظور اندازه گیری میزان گشتاور انواع قطعات و پیچ هاست.

طرز بستن پیچ:

با ترک خاص در مدل جغجغه ای توپی ترک متر را بیرون روی ترک مورد نظر تنظیم کرده توپی را به سمت داخل فشار می دهیم. با سفت کردن پیچ زمانی که صدا تق داد پیچ با ترک مورد نظر تنظیم شده. مدل ساعت دار روش عقربه ای دارد که حرکت می کند و عدد را در حین بستن می خوانیم.

طرز باز کردن پیچ

در مدل جغجغه ای: پیچ خور ترک متر را به سمت دیگر آچار فشار می دهیم تا ترک متر در خلاف جهت کار کند. از ترک کم تر شروع می کنیم با تنظیم تر ک مورد نظر و چرخاندن زمانی که صدای تق آمد یعنی با ترکمورد نظر باز نشده. رفته رفته ترک را افزایش می دهیم تا باز شود. این روش با سعی و خطاست و نتیجه ترک پیچ ترکی کم تر از ترک باز شده است (برای حصول نتیجه دقیق تر افزایش ترک را باید کم کم افزایش داد یا از مدل اندیکاتوری استفاده کرد.)

روش استفاده از قفل ترک متر

درجه معین شده را با استفاده از دسته گردان بر روی ابزار اعمال کنید. بدین ترتیب که ابتدا گشتاور لازم را روی دسته ثابت مشخص کنید و با چرخاندن دسته گردان عدد صفر را بر آن منطبق کنید.در صورتی که گشتاور مورد نظر شما بر روی اعداد مدرج روی دسته ثابت حک نشده است، می توانید به طور دقیق و با استفاده از اعداد حک شده روی دسته گردان مقدار گشتاوری لازم را بر روی ابزار اضافه کنید ، سپس دسته گردان را با قفل مربوطه ثابت کنید.عملکرد ابزار به صورتی است که با رسیدن به نقطه گشتاوری قسمت جغجغه آن مانع از اعمال نیروی مضاعف شده و به اصطلاح تقه می زند. هنگام استفاده ازابزار دقت لازم را برای رویت تقه ترک متر داشته باشید.اولین تقه نشان دهنده میزان گشتاوری تنظیم شده روی ابزار شماست.به یاد داشته باشید ترک مترها فقط در جهت بستن پیچ ها (در جهت حرکت عقربه های ساعت) عمل می کنند.

نحوه نگهداری از ترک متر

ساخت ابزارآلات صنعتی معمولا بر طبق استانداردهای جهانی است و درآن کلیه موازین فنی اصولی و نظارتی اعمال شده است. رعایت نکات زیر علاوه بر این که ترک متر شما را در حالت استاندارد متعارف نگاه میدارد، عمر ابزار شما را نیز افزایش می دهد، همچنین باعث حفظ دقت ابزار به صورت طولانی مدت خواهد بود.ترکمتر را در دمای اتاق و دور از رطوبت و گرما نگه داری کنید.به هیچ عنوان با ابزار ترک متر ضربه نزنید.از ترک متر به عنوان دسته بکس استفاده نکنید.پس از استفاده از ترک متر قفل دسته گردان را آزاد کرده و دسته را به حالت اولیه(خلاص) بازگردانید.ترک متر را درون جعبه مخصوص خودش نگهداری کنید.

به صورت دوره ای در مراکز آزمایشگاهی مورد تایید سازمان ا تاندارد و تحقیقات صنعتی به انجام کالیبراسیون اقدام کنید.

ملاحظات مهم

دستگاه ترک متر پس از هر گونه تعمیرات یا تعویض قطعات نیازمند کالیبراسیون جدید است.ترک متر در صورت بروز ضربه یا سقوط نیازمند کالیبراسیون است. با توجه به تعداد دفعات استفاده از ترک متر در فواصل مشخص برای کالیبراسیون اقدام کنید. در اکثر موارد علت بروز صدمه و معیوب شدن بخشهای مکانیک ترک مترکالیبره نبودن آن است و این مشکل باعث بروز خطاهای عمده در کار مصرف کننده خواهد شد.

واحدهای ترک متر

با توجه واحد های مورد استفاده در کشور های مختلف از واحده ای اندازه گیری مختلفی در ساخت ترک متر ها استفاده می شود. برخی از ترک مترها توانایی کار بر اساس دو واحد را دارند.

کیلوگرم متر Kg.m

کیلوگرم سانتی متر Kg.cm

نیوتن متر N.m

فوت پوند lb.ft

اینچ پوندin.lb

مثال برای تبدیل واحد ها به یکدیگر می توان از روابط مربوطه اس تفاده کرد: هر کیلوگرم متر= 10 نیوتن متر=یک دکا نیوتن متر

آچار درج های ترک متر

یکسان بستن پیچها، به ویژه در مورد بستن پیچهای سر سیلندر و مهره های یاتاقان های میل لنگ، چرخ ها، اهمیت زیادی دارد. برای سفت کردن این نوع پیچهایا مهره ها از آچار درجه دار استفاده می شود. آچار درجه دار، دارای میله نشان دهنده است که مقدار سفت کردن پیچ را بر حسب گشتاور وارد شده به آن، نشان می دهد.

آچار ترک متر

این آچار را به نام آچار درجه هم می شناسند. این آچار نیرویی که برای بستن پیچ های مختلف لازم است به طور استاندارد به ما می دهد و از بریدن پیچ و کم سفت بودن و یا زیاد سفت بودن پیچ ها جلوگیری می کند. سر این آچار مانند دسته بکس جغجغه ای است که در دو حالت باز کردن و بستن قابل تنظیم است و تمام آچارهای بکس می تواند بر روی آن سوار شود. پس از تنظیم آچار بر روی مقدار گشتاور مورد نیاز برای بستن پیچ بود از رسیدن به آن نیرو و سفت شدن پیچ، آچار رد می کند. نام نیروی چرخاندن پیچ نیروی گشتاور است که این آچار مقدار آن را می سنجد و واحدهای این نیروی کیلو گرم متر ( Kg.m )، نیوتن متر ( N.m ) و فوت پوند(lb.ft) است که با سیستم های مختلف بر روی دسته این آچار قابل تنظیم است.

انتخاب ترک متر برای مکانیکهای خودرو:

تعمیرگاه ها حداقل سه ترک متر در بازه های گشتاوری زیر نیاز دارند همچنین نیاز به یک گشتاور سنج برای اندازه گیری گشتاور سیبک و انواع مهره هاست.

1- ترک متر به منظور سفت کردن پیچ ها با گشتاور کم(سیبک، داشبورد، در موتور و…)

2-ترک متر به منظور سفت کردن پیچ ها با گشتاورمتوسط (سرسیلندر، میل لنگ و…)

3-ترک متر به منظور سفت کردن پیچ ها با گشتاوربالا(مهره سر پلوس و…)

4-گشتاور سنج (اندازه گیری گشتاور سیبک و مهره ها و…)

دستگاه کالیبراتور ترک متر:

دستگاهی است که به کمک آن دقت عملکرد ابزار ترک متر اندازه گیری می شود. این دستگاه باتکنولوژی های مختلف و به صورت دیجیتالی و مکانیکی یافت می شوند.