همه ما وسایل زیادی را هر روزه در خودرو با خود حمل می‌کنیم و بعضی از این وسایل را در داشبورد یا صندوق عقب برای مدت طولانی رها می‌کنیم، بدون این که استفاده ای داشته باشند. وزن این وسایل در خودروی بعضی راننده ها تا 50 کیلو هم میرسند. این کار باعث افزایش مصرف سوخت و استهلاک خودرو می‌شود، اما از آن بدتر، بعضی وسایل است که حتی ساعتی رها کردن آنها در داخل خودرو هم زیان‌بار است. این وضعیت در تابستان گرم کشور ما می‌تواند هم به خودرو و هم به آن وسایل آسیب برساند. با برخی از این وسایل آشنا شوید:

عینک آفتابی
موادی که در ساخت شیشه عینک آفتابی به کار میروند؛ از جمله برخی روکش ها به شدت در برابر گرما آسیب پذیرند. گزارش ها حاکی است، برخی از رانندگانی که عینک آفتابی خود را در یک روز گرم آفتابی روی داشبورد جا گذاشته‌اند، در بازگشت متوجه آسیب شدید در لایه رویی و محافظ عینک آفتابی خود شده‌اند. حتی اگر چنین حادثه جبران ناپذیری رخ ندهد، در اثر گرما، کارایی لایه‌های محافظ عینک گران قیمت شما در مقابل نور ماورای بنفش کاهش خواهد یافت .

دارو
اگر عادت به نگه داری قرص و دارو در داشبورد ماشین دارید، این عادت را حتما ترک کنید. قرص‌ها و داروها وقتی یک روز در دمای داخل اتاق خودرو زیر آفتاب که تا 70 درجه و بالاتر هم می‌رسد، قرار می‌گیرند، کاملا غیر قابل استفاده می‌شوند و مصرف آنها نه تنها شفابخش نیست بلکه ممکن است موجب بروز اثرات سوء در بدن شما شود.

کیف دستی
حتی اگر سارقان با دیدن کیف دستی شما داخل ماشین وسوسه نشوند، گرمای شدید باعث آسیب دیدن کیف چرمی یا چرم سنتتیک خواهد شد. وسایل داخل کیف‌ها از جمله لوازم آرایش خانم‌ها، موبایل و غیره نیز از آس‌یب بی‌بهره نیستند. گاهی جوهر خودکارها و خودنویس‌ها داخل کیف‌ها روان می‌شوند و صحنه‌های دل خراشی پدید می‌آورند.

بطری آب
مصرف بطری آبی که ساعت‌ها در گرمای داخل ماشین رها شده به دلیل تجزیه و نفوذ مواد سازنده پلاستیکی آن به داخل آب، به شدت خطرناک است. آزمایش‌های زیستی و شیمیایی نشان میدهند ترکیبات ناشی از آزادشدن این مواد به داخل آب بطری‌ها پس از گرمادیدن، مسبب سرطان و بیماری‌های قلبی هستند. پس بطری آب را همراه خود ببرید و در ماشین جا نگذارید.

وسایل پلاستیکی و فلزی
در گرمای شدید داخل اتاق خودرو، وسایل پلاستیکی نازک تغییر شکل می‌دهند و اشیای فلزی به شدت داغ میشوند. تجربه سوزش ناشی از دست زدن به یک وسیله فلزی داغ جامانده در خودرو زیر آفتاب سوزان، اصلا خوشایند نیست.

وسایل الکترونیکی
موبایل و سایر وسایل الکترونیکی مانند لپ تاپ و تبلت در گرمای داخل اتاق ماشین دچار آسیب می‌شوند. دیده شده باتری برخی موبایل‌ها که روی داشبورد ماشین جا مانده‌اند در برابر گرمای آفتاب واکنش نشان داده و منفجر شده اند. حتی اگر این اتفاق نیفتد، حرارت باعث کاهش کارایی باتری وسایل الکترونیکی و سایر اجزای داخل آنها می‌شود. ضمن این که سارقان هم برای برداشتن آنها وسوسه می‌شوند. پس این گونه وسایل را به خصوص اگر اطلاعات ذی‌قیمتی هم داخل آنها دارید با خود همراه ببرید و در ماشین جا نگذارید.

مواد اشتعال زا
این روزها بسیاری از خانواده‌ها مواد اشتعال زا را داخل ماشین نگه می‌دارند تا هر جا ممکن شد، بساط چای، منقل و کباب را به راه بیندازند، اما یادتان باشد گرمای هوا میتواند این مواد را شعله ور سازد و خودروی نازنینتان را جلوی چشمتان به خاکستر تبدیل کند. بهتر است بی‌خیال این مواد بشوید و آنها را در خودرو در زیر نور آفتاب نگه ندارید.

کم کردن روغن در خودرو از مسائلی می باشد که از دید کارشناسان خودرو امری طبیعی و لازم است و از دید مصرف کنندگان خودرو امری غیر معمول و نشانه های از خرابی موتور خودرو است.فروش خودرو، از دید کارشناسان و مکانیک های خودرو کم شدن روغن موتور با توجه به ذات موتور و کارکرد آن در شرایط مختلف و به دلیل بالا رفتن حرارت در خودروها امری عادی تلقی شده به طور مثال خودروهایی که در اتومبیل رانی از آنها استفاده می گردد با توجه به کارکرد موتور خودرو در دمای بالا و نیز فشار و راندمان بالا و سخت تر شدن شرایط کاری موتور میزان تبخیر روغن موتور بیشتر بوده و این امری طبیعی است. هر کارخانه سازنده خودرو علاوه بر معرفی روغنی برای خودرو خود به عنوان مثال کارخانه پژو برای مدل های 206 از روغن توصیه شده توتال استفاده می کند و از حد مجاز و تعریف شده ای برای کاهش میزان روغن خودرو در مصافتی خاص مشخص گردیده است که اکثرا مصرف کنندگان به آن توجهی نمی کنند.

به عنوان مثال شرکت پژو برای موتور XU7 میزان کم کردن روغن تا 0.5 لیتر در هر 1000 کیلومتر را مجاز دانسته ولی اغلب مصرف کنندگان این میزان کاهش را دلیلی بر عدم مرغوبیت روغن دانسته و اقدام به تعویض کامل روغن می کنند حال آنکه کاهش کاملاً طبیعی است و می توان با اضافه نمودن روغنی از همان نوع وبه همان مقدار آن را برطرف نمود.

دلایل اصلی کم کردن روغن موتور

بطور کلی برای کم کردن روغن موتور سه علت را می توان بر شمرد:

۱- معمولاً ده تا بیست درصد روغن خروجی از طریق کارتر جداره سیلندر می سوزد و از موتور خارج می شود، این مقدار کاهش حدود mm3/round ۰٫۰۶ می باشد. که با در نظر گرفتن دور موتور ۴۰۰RPM و سرعت صد کیلومتر در ساعت، حدود CM3 ۱۵۰ روغن در هر ۱۰۰۰ کیلومتر خارج می گردد.

۲- در موتور های احتراق داخلی (شما می توانید در بخش مقالات کامل از انواع موتور ها و سیستم های آن اطلاع پیدا کیند) به دلیل بالا بودن دمای سیستم ، مقداری از روغن موجود درون کارتر تبخیر شده. برای مثال برای بسیاری سوال پیش آمده است که دلیل بالا بودن حرارت و بالا بودن آمپر آب در خودرو هایی همانند پژو چیست؟ جواب در این است موتورهایی با احتراق داخلی برای عدم خام سوزی و نیز مشکل در سیستم احتراق نیاز مبرم به دمای مناسب دارند و در غیر اینصورت مصرفی بالاتر از حد و نیز عدم استفاده از قدرت مناسب در خودرو را منجرب می شود.

به هر صورت مجموع کاهش مجاز روغن در ۱۰۰۰ کیلومتر حدود ۲/۱ لیتر می باشد که در بعضی از خودرو ها به دلیل شرایط کاری سخت تر این میزان حتی ممکن است به 2/5 لیتر در هر ۱۰۰۰کیلومتر نیز برسد .به هر شکل می باید این میزان کاهش با سرریز نمودن روغنی از همان نوع توصیه شده توسط سازنده و موجود درون کارتر، جبران گردد.

دلایل نگران کننده کم کردن روغن موتور خودرو

علاه بر عوامل کم کردن روغن موتور در بعضی از مواقع به دلیل پاره ای اشکالات میزان کم شدن روغن موتور افزایش می یابد. که باید با دقت به آن توجه کرد و در جهت رفع آن اقدام کرد.

۱- سطح روغن از محدوده مجاز بالاتر است در این حال باید روغن را تا زیر حد مجاز بالایی تخلیه نمود.

۲- روغن با ویسکوزیته نامناسب و کمتر از توصیه سازنده خودرو انتخاب شده است ،روغن باید تخلیه شود و روغن مناسب جایگزین گردد.(شما در بخش مقالات یا پیوست ها می توانید اطلاعات جامعی در باره روغن و اصطلاحات آن کسب نمائید.)

۳- دمای روغن از حد نرمال بالاتر رفته است باید اشکالات مکانیکی را مورد توجه قرار داد.

۴- روغن از طریق آب بندها ی میل سوپاپ و میل لنگ به بیرون نشت می کند اشکالات آب بندها باید بر طرف گردد.

۵- رینگ پیستون دچار سائیدگی یا چسبندگی شده اند، رینگ ها و پیستون ها باید تعمیر یا تعویض شوند.

۶- گاید و ساق سوپاپ ها دچار چسبندگی شده اند، در اینصورت قطعات باید تعویض شوند.

۷- آب بندی و سوپاپ ها در حالت بسته دچار اشکال است . باید سوپاپ ها و نشیمنگاه آنها را مورد برسی و توجه قرار داد.

۸- ویسکوزیته روغن بایدمطابق توصیه سازنده خوردو انتخاب شده است . ولی به دلیل محدوده وسیع طول هیدروکربورهای موجود در روغن ، هیدروکربورهای کوتاه تر سبک تر و سریعاً تبخیر می شوند و میزان روغن ها کاهش می یابد.

در انتها با توجه شرایط و نیز نحوه کارکرد خودرو به طور مرتب سطح روعن موتور خودرو را توسط گیج(گژ) روغن چک نمائید و برخلاف تصور رنگ روغن نشان از کیفیت روغن موتور نیست و یکی از خاصیت های روغن موتور تمیز کردن و دوده زدایی می باشد و در اصل باید خاصیت روغن بررسی گردد.

وظایف روغن موتور در خودرو

1.کاهش اصطکاک قطعات متحرک موتور

2. کاهش سایش قطعات موتور

3.خنک نمودن قطعات داخلی موتور

4.تمیز نگهداشتن قطعات داخل موتور از دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و رسوبات بین قطعات

5.آب بندی کامل بین سیلندر و پیستون

6.محافظت قطعات موتور در مقابل خوردگی

در ضمن بر روی هر ظرف از روغن حروفی نوشته شده است که نمادی از میزان کیلومتر مورد استفاده و موثر آن است.البته فراموش نشود که تمامی نکات ذکر شده بسته به شرایط استفاده و محیط تغییر می کند.

 

وقتی پیستون در داخل سیلندر حرکت می‌کند اصطکاک شدیدی بین رینگ‌های پیستون و سیلندر وجود دارد. اگر روغن بین این سطوح نباشد مطمئناً این دو سطح آسیب می‌بینند و قفل می‌شوند. به همین دلیل وقتی خودرویی دچار کمبود روغن می‌شود اصطلاحاً موتور می‌سوزاند اما روغن براساس مسیر معینی به قطعات موتور می‌رسد که به آن مدار روغن کاری گفته می‌شود. اگر کمی به مسیر روغن نگاه کنیم می‌بینیم که روغن تقریباً تمام موتور را دور زده و پس از مسیر مشخصی و پس از فیلترشدن دوباره به کارتر روغن بازمی‌گردد. عاملی که روغن را در مدار روغن کاری پمپ می‌کند اویل پمپ است. اویل پمپ یا همان پمپ روغن وسیله‌ای است که روغن موجود در موتور را به مدار روغن کاری پمپ کرده و جریان روان سازی موتور را ایجاد می‌کند. این وسیله معمولاً در داخل بلوک سیلندر قرار دارد. در همه موتورها نیروی پمپ روغن از میل سوپاپ تامین میشود . گاهی دندانه محرک روی محور پمپ روغن قرار می گیرد و انتهای آن نیز بصورت کوپلینگ میل دلکو را به حرکت در می آورد . و گاهی دندانه محرک روی محور دلکو قرار داشته و اویل پمپ بوسیله کوپلینگ از انتهای محور دلکو نیرو می گیرد . بعضی از انواع اویل پمپ به بدنه خارجی موتور بسته شده و در صورت نیاز میتوان بدون باز کردن کارتر آنرا پیاده نمود . در موتورهای میل سوپاپ رو اویل پمپ حرکت خود را از میل لنگ دریافت میکند. این وسیله روغن را پس از فرستادن به سمت فیلتر به مدار روغن‌کاری پمپ می‌کند. در واقع اویل پمپ مثل قلب در بدن انسان است، اگر لحظه‌ای وظیفه‌اش را انجام ندهد، سیستم وابسته به آن سریع از کار می‌افتد. اویل پمپ نیرویش را از موتور می‌گیرد البته به صورت مستقیم این عمل صورت نمی‌گیرد بلکه با واسطه نیرو می‌گیرد. این واسطه ممکن است محور دلکو یا دنده میل‌سوپاپ باشد، این مسئله بستگی به نوع طراحی موتور دارد.

اما اویل پمپ‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند ۱. اویل پمپ دنده ای 2. اویل پمپ روتوری 3. پمپ روغن سوزنی پمپ روغن دنده ای این قطعه جهت انجام چرخه ی روغن در سیستم روغن کاری استفاده می شود. در این نوع پمپ روغن ها دو عدد چرخدنده ی هم قطر با تعداد دنده های مساوی در داخل بدنه )پوسته( پمپ قرار می گیرند . این دو چرخدنده ی ساده که یکی روی محور هرز گرد (گردان( و دیگری روی محور اصلی قرار می گیرد ,نیروی محرکه ی خود را از میل لنگ یا میل بادامک می گیرد. البته لزم به تذکر است که در نوع اویل پمپ مورد تحقیق چرخدنده نیروی محرکه خود را از چرخدنده ی سر میل لنگ می گیرد. چرخدنده ی محرک توسط محور بلندتر که از بدنه خارج شده به چرخدنده ی سر میل لنگ متصل است و در داخل housing گردش می کند و توسط لوله ی ورودی باعث مکش suction روغن از کارتر به داخل بدنه ی پمپ وسپس توسط لوله ی خروجی به سمت مجراهای روغن هدایت می شود تا روغن کاری شوند در نوع دوم که روتوری است طرز کار درست شبیه به نوع دنده‌ای است با این تفاوت که در این مدل به جای دو چرخ‌دنده از یکی استفاده شده و در داخل یک روتور داخلی دوران می‌کند. روتور خارجی با روتور داخلی هم مرکز نبوده و در اثر همین مساله روغن بین روتور داخلی و خارجی تحت فشار قرار گرفته و ارسال می‌شود اما در نوع سوم که بیشتر در موتورسیکلت‌ها کاربرد دارد توسط یک پلانجر و فنر روغن ارسال می‌شود پمپ روغن در اکثر مواقع بیش از نیاز روغن کاری موتور روغن پمپ می کند . زیرا شدت جریان روغن ارسالی باید از شدت جریان روغن مصرفی زیادتر باشد تا در صورت بروز نشتی و یا افزایش روغن ریزی در یک محل ، کمبود روغن در یاتاقانهای اصلی بوجود نیاید.

بنابراین در حالت نو بودن موتور و یا عدم عیب در مدار روغن کاری ، فشار روغن بیشتر از حد مجاز می باشد همچنین با توجه به اینکه سرعت گردش اویل پمپ تابع دور موتور است بنابراین با افزایش دور موتور فشار در مدار روغن کاری بال میرود که این عامل موجب بروز روغن سوزی خواهد شد لذا مدار روغن کاری را مجهز به سوپاپ کنترل فشار می کنند . سوپاپ فشار وظیفه دارد فشار روغن مدار را همواره ثابت نگهداشته و در صورتیکه فشار از حد لزم تجاوز کند نیروی فنر سوپاپ خنثی گردیده و با حرکت پیستون به یک طرف مدار تحت فشار به مدار ورودی ارتباط پیدا کرده و فشار مدار ثابت می شود . سوپاپ فشار را یا خارج از ساختمان اویل پمپ و روی پایه فیلترمی سازند تا در صورت نیاز بتوان به سهولت آنرا بازدید کرده ویا آنرا در روی پوسته اویل پمپ میسازند.

توربو شارژ در سال 1905 میلادی توسط مهندس مکانیک سوییسی آلفرد بوچی اختراع شد. توربوشارژ عبارت است از نوعی کمپرسور توربینی و یک کمپرسور گریز از مرکز که توسط یک شفت با اتصال فلانچی به آن متصل است. گازهای خروجی از موتور باعث چرخش توربین گاز شده و به سبب آن کمپرسور شروع به چرخش کرده، هوای محیط را مکش می‌کند و سپس آن را متراکم و به طرف موتور می‌فرستد. هوای ورودی بیشتر به موتور، به معنی ورود سوخت بیشتر به داخل موتور و در نهایت افزایش انرژی و قدرت خروجی موتور است.

نحوه عملکرد
پرخوران به خروجی اگزوز موتور متصل شده است. گازهای خروجی اگزوز از بین پره‌های توربین (که شبیه یک توربین گازی است) عبور کرده و آن را میچرخانند. هر چه گازهای بیشتری خارج شود توربین سریع‌تر می‌چرخد. توربین توسط یک محور به کمپرسور که بین فیلتر هوا و لوله‌های ورودی هوا واقع شده متصل میشود. کمپرسور هوای ورودی به موتور را فشرده می‌کند. کمپرسور یک پمپ از نوع گریز از مرکز است که هوا را از مرکز پره‌ها کشیده و به بیرون پمپ می‌کند. به منظور جلوگیری از افزایش دمای بیش از حد هوای ورودی به موتور (که سبب افزایش حساسیت به پدیده ضربه (Knock) می‌شود)، هوای فشرده شده از درون یک مبدل هواخنک (که در جلوی خودرو نصب می‌شود) عبور کرده و دمای آن کاهش می‌یابد.

اجزا

• توربین
• کمپرسور
• محور اتصال
• محفظه کمپرسور (مسیر ورود و خروج هوا)
• پره‌های کمپرسور
• یاتاقان
• مسیر روغن‌کاری یاتاقان
• محفظه توربین (مسیر ورود و خروج دود)
• پره‌های توربین
• دریچه کنار گذر (Gate Wast)
• عملکرد دریچه کنارگذر
• شیر کنارگذر کمپرسور (Valve Dump)

تفاوت‌ها و ملاحظات
• افزایش قیمت موتور به خاطر تجهیزات پرخوران
• نسبت تراکم کمتر در موتور پرخوران: با نسبت تراکم کمتری میتوان به توان مورد نظر دست یافت، ضمن این که به خاطر افزایش دمای هوای ورودی به موتور، حساسیت به ضربه (Knock) بیشتر می‌شود، لذا بر استفاده از سوخت با عدد اکتان بالا در موتور پرخوران توصیه اکید میشود.
• صرف زمان و هزینه بیشتر کالیبراسیون در مقایسه با موتور تنفس طبیعی
• لزوم استفاده از جنس مقاومتر برای قطعات اگزوز به خاطر افزایش دمای گازهای خروجی
• نیاز به استفاده از افشانه‌های سوخت و پمپ سوخت با دبی خروجی بیشتر
• نیاز به استفاده از شمع با قدرت جرقه‌زنی بالاتر (شمع‌های با بیش از یک الکترود)
• نیاز به کویل قویتر
• لزوم تقویت مسیرهای هوارسانی به خاطر افزایش فشار و دمای هوای ورودی به موتور
• در مجموع لزوم بازنگری در طراحی قطعات بلوک و سرسیلندر با توجه به افزایش فشار داخل سیلندر

نکات مهم در خصوص نگه‌داری هر چه بهتر موتور با سیستم توربوشارژ:
توربو شارژ در شرایط تحت بار در دورهای بسیار بالا و نزدیک 200 هزار دور بر دقیقه کار می‌کند که برای کارکرد در این شرایط، مجهز به روان‌کاری تحت فشار و خنک کاری است به خاطر سرعت بسیار بالای پره‌های توربین و پمپ سیستم توربو و حساسسیت یاتاقان‌های پرخوران (برای جلوگیری از آسیب به موتور و افزایش طول عمر آن) نکات زیر باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
• هرگونه نشتی آب و یا روغن از موتور باید مورد توجه ویژه قرار گیرد و در صورت مشاهده به سرعت برای رفع آن اقدام شود.
• نشتی هوا از لوله‌های هوای پرفشار و اینترکولر
باعث افت توان و افزایش مصرف سوخت و افزایش احتمال آسیب به موتور میشود. بنابراین باید از محکم بودن بست‌های اتصالات مسیر هوا و عدم آسیب دیدگی لوله‌ها اطمینان حاصل شود.
• با توجه به حساسیت پره‌های توربوشارژ به ذرات خارج ی به دلیل سرعت زیاد، فیلتر هوا باید به موقع طبق سرویس‌ها تعویض شود.در صورتی که خودرو در مناطق دارای گردوغبار بیش از حد مجاز مورد استفاده قرار می‌گیرد، تعویض فیلتر هوا باید با فواصل زمانی کوتاه‌تر صورت پذیرد. در خصوص فیلتر روغن و روغن نیز همین ملاحظات باید در نظر گرفته شود.
• با توجه به دور بسیار بالای توربو شارژ، در هنگامی که اتصالات لوله‌های متصل به مسیر هوای توربوشارژ باز باشد، هرگز موتور را روشن نکنید.
از دست کاری پره‌های توربوشارژ و یا وارد کردن فشار و ضربه بپرهیزید.
• اگر خودرو برای مدت بیش از یک روز متوقف بوده یا بلافاصله پس از تعویض روغن یا فیلتر و هم چنین هنگامی که دمای موتور پایین است، فرصت دهید موتور حداقل 30 ثانیه در دور آرام کار کند.
• در صورتی که دمای موتور بالاست یا پس از پیمایش مسافت طولانی در جاده با سرعت بالا و یا وارد آمدن فشار به موتور، قبل از خاموش کردن اجازه دهید به مدت 60 ثانیه موتور در دور آرام کار کند.
• در صورت روشن شدن چراغ چک (عیب موتور) موتور، از پیمایش مسافت طولانی با خودرو در این وضعیت خودداری شود.
• سطح آب و روغن موتور به صورت دوره‌ای مورد بررسی قرار گیرد.