تعویض روغن موتور یکی از ضروری ترین اقداماتی است که در رسیدگی های دوره ای به خودرو می بایست انجام داد.

شاید خیلی از ما، هنگامی که برای تعویض روغن خودرو به فروشگاه های تعویض روغن مراجعه می کنیم، به جای توجه به روغنی که واقعاً مورد نیاز موتور خودروی ماست، بیشتر تحت تاثیر توضیحات و تبلیغ فروشنده، برند، قیمت یا در بهترین حالت، کارکرد اسمی این محصولات قرار بگیریم. این در حالی است که با دانستن اطلاعات ضروری می توان خرید بهتر و آگاهانه تری داشت. دخل و خرج امروز، سری به بازار و کارشناسان زده و به بررسی سه مشخصه مهم به همراه دیگر نکات کاربردی در خرید روغن موتور پرداخته است.

2 عدد مهم

شاید بتوان گفت مهم ترین مشخصه برای انتخاب روغن موتور مناسب، توجه به شاخص گرانروی (لزجت) است که امروزه در قالب استانداردی با عنوان SAE و به صورت xxW-yy نوشته می شود. (xx و yy عدد هستند- به جای xx، مضرب 5از عدد صفر تا 20 قرار دارد و به جای yy هم مضرب 10 از عدد 20 تا 60).

به طور کلی عدد صفر در این استاندارد نشان دهنده کمترین میزان گرانروی و نمایانگر روغنی است که به راحتی جاری می شود، در عوض با حرکت به سمت عدد 60 میزان گرانروی افزایش می یابد و SAE 60 نشانگر روغنی با گرانروی بسیار بالا ست که سخت جاری می شود. استفاده از حرف W در این استاندارد نیز برای نشان دادن حداقل میزان گرانروی در سرمای زمستان است که از کلمه Winter می آید. عدد قبل از W نشان دهنده گرانروی روغن در سرماست و عدد بعدی گرانروی آن را در دمای کارکرد موتور نشان می دهد.

به عنوان مثال در روغن موتوری با مشخصه 10W-40 عدد 10 بیانگر حداقل گرانروی روغن موتور در فصل سرد سال است و عدد 40 میزان حداکثر گرانروی آن در فصول گرم و دمای موتور است. اگر این محصول را با روغن موتور دیگری با مشخصه 20W-50 مقایسه کنیم، روغن موتور دوم به دلیل برخورداری از عدد 50 در فصل گرما گرانروی بیشتری دارد و نسبت به روغن 10W-40 سفت تر است. بنابراین روغن موتور 20W-50 برای محیط های گرم تر مناسب است زیرا روغن بیش از حد شل نخواهد شد. شل شدن بیش از حد روغن، مانعی برای کارکرد روغن کاری آن به شمار می رود.

از سوی دیگر روغن موتور 10W-40 در فصل سرد گرانروی برابر 10 خواهد داشت؛ درحالی که این میزان برای روغن دوم 20 است و نشان می دهد روغن 20W-50 در سرما بیش از همتای خود سفت می شود. سفت شدن بیشتر به معنای آن است که تا زمانی که موتور گرم شده و روغن در آن جریان یابد، احتمالاً موتور با اصطکاک بیشتری کار خواهد کرد و این به موتور خودرو به مرور آسیب وارد می کند. ازاین رو روغن دوم برای مکان هایی که زمستان های بسیار سردی ندارند مناسب تر است و در محیط هایی با سرمای شدید بهتر است از روغن موتور 10W-40 استفاده کرد.

3 نوع روغن موتور با محدوده قیمتی متفاوت

به طور کلی روغن موتورهای موجود در بازار از نظر فناوری ساخت، به سه نوع تقسیم بندی می شوند که تقریباً روی تمام آن ها این فناوری ساخت درج شده است. دسته اول روغن موتورهایی هستند که به اصطلاح پایه معدنی دارند و به طورمستقیم از نفت خام گرفته می شوند. این روغن ها از آن جایی که بیشتر، روان کاری موتور را انجام می دهند و افزودنی دیگری ندارند، ارزان ترین نوع روغن موتوردر بازار را تشکیل می دهند. به طوری که قیمت برخی ازانواع سه لیتری آن هم اکنون حدود 20 تا 30 هزار تومان است. دسته دیگر روغن موتورهای موجود در بازار، روغن موتورهای تمام یا فول سنتتیک هستند. این نوع روغن موتورها از طریق ترکیبات شیمیایی و در آزمایشگاه ها تولید می شوند. به دلیل ساختار شیمیایی خاص، این نوع روغن ها می توانند بهتر از انواع دیگر، در نقاط بسیار ریز موتور قرار گیرند و آن جا را نیز روغن کاری کنند.

این نوع روغن ها حاوی افزودنی هایی هستند که ویژگی های خاصی را به آن ها می بخشد. از جمله این ویژگی ها می توان به تبخیر کم و پایداری بهتر، حفظ خاصیت غلظت (گرانروی) در دماهای بالا و پایین، مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون، جلوگیری از خوردگی، کمک به کاهش مصرف سوخت، کاهش رسوبات موتور و.. اشاره کرد. روغن های تمام سنتتیک، گران قیمت ترین روغن موتور های بازار را تشکیل می دهند و قیمت برخی از انواع آن ها در بطری های پنج لیتری، به بیش از 200 هزار تومان هم می رسد. همچنین کارکرد آن ها به تبع کیفیت بهترشان بالاتر است.اما دسته سوم روغن موتورهای نیمه سنتتیک هستند که ویژگی ها و قیمتی بین دو نوع معدنی و تمام سنتتیک دارند.

شاخصی که کیفیت روغن موتور را می توان از آن فهمید

به طور خلاصه شاخصی به نام API معمولاً روی بطری های روغن درج می شود که می توان کیفیت روغن موتور را از روی آن متوجه شد. به این صورت که عمدتاً در مقابل عبارت API، حرف انگلیسی S و بعد از آن یکی از حروف A تا N (به غیر از I و K) درج می شود. بر این اساس، هر چه حرف انگلیسی درج شده در مقابل حرف اس، به N نزدیک تر باشد، نشان دهنده کیفیت بهتر روغن موتور است. می توان گفت هر چه کیفیت روغن موتور بهتر باشد، پایداری و کارکرد آن نیز بیشتر است. البته طبیعی است که در مناطق جغرافیایی مختلف، کارکرد روغن متفاوت خواهد بود. در این زمینه خاک نژاد کارشناس خودرو می گوید که برای شهری مانند مشهد، روغن موتورهایی با درجه SL به بالا، به طور معمول کارکردی در حدود 8تا 10 هزار کیلومتر (و با توجه به ویژگی های خاص برخی روغن موتورها حتی بالاتر از این رقم) خواهند داشت. اما روغن های زیر این درجه را باید در نهایت در حدود 6هزار کیلومتر تعویض کرد.

با این وصف، باید توجه داشته باشید API روغن موتوری که برای خودروی خود انتخاب می کنید، حداقل برابر با آن میزانی است که در کاتالوگ خودروی شما درج شده است. به عنوان مثال برای پراید 111، سایپا در دفترچه راهنمای مشتری این خودرو، API معادل با درجه SJ را توصیه کرده است. با این حال کارشناسان باز بر استفاده دقیق از روغن موتور توصیه شده سازنده خودرو تاکید دارند.

ده اشتباه رایج در نگهداری خودرو که صاحبان خودرو لازم است بدانند.

کارشناسان معتقدند بدترین اشتباه بسیاری از مالکان خودرو این است که اشکالات وسیله نقلیه خود را نادیده می‌گیرند و بدتر این که وقتی برای رفع اشکالات اقدام می‌کنند با سپردن کار به تعمیرکاران نابلد یا دستکاری خودسرانه نه‌تنها اشکالات را برطرف نمی‌کنند، بلکه کار را خراب‌تر می‌کنند.
در ادامه برخی اشتباهات رایج در نگهداری خودرو را با یکدیگر مرور می‌کنیم تا از این پس، هر بار که دست به تعمیر خودرو می‌زنید یا آن را به دست تعمیرکار می‌سپارید به این موارد بیشتر دقت کنید.

1- رانندگی با چراغ سوخته

 

 

تعویض چراغ سوخته در مقایسه با دیگر خرابی‌های خودرو علاوه بر این که راحت‌تر انجام می‌شود، هزینه‌بردار نیست. وقتی چراغ‌های جلو یا نوربالای خودرو از کار می‌افتد محال است راننده متوجه آن نشود، زیرا به محض سوختن چراغ، بخشی از دید مسیر را از دست خواهد داد. این در حالی است که چنانچه چراغ‌های عقب یا چراغ ترمز آسیب ببیند ممکن است بلافاصله متوجه خرابی نشوید. از این رو توصیه می‌شود هر چند وقت یکبار سلامت آنها را بررسی کنید. در صورت سوختن هر یک از این چراغ‌ها فقط کافی است با مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو نسبت به تعویض آن اقدام کنید.رانندگی با چراغ سوخته و در نتیجه دید کم موجب وارد آمدن یک اضطراب غیرضروری به راننده می‌شود و دیگر خودروهای در حال حرکت در مسیر را نیز با خطر مواجه می‌کند، زیرا دید درستی از وسیله نقلیه شما نخواهند داشت. به تعویق انداختن تعویض چراغ سوخته از آنجا که موجب افزایش خطر تصادف می‌شود، می‌تواند هزینه‌های به مراتب سنگین‌تری را روی دست صاحب خودرو بگذارد.

 

2- بی‌اعتنایی به علائم هشداردهنده

چراغ‌های هشداردهنده روی داشبورد حامل پیام‌های اخطاردهنده‌ای هستند که به منظور جلب توجه راننده طراحی شده‌اند، اما بسیاری از رانندگان نسبت به این علائم بی‌اعتنا هستند. حتی اگر خوروی شما با خطر جدی مواجه نباشد، یک راننده متعهد وظیفه دارد در همه موارد نسبت به علائم خطر هوشیار باشد. در مرحله اول، لازم است بدانید هر یک از چراغ‌های هشداردهنده چه معنایی دارند؛ اگر مشاهده کردید چراغ روشن شده برای شما ناآشناست، می‌توانید آن را در دفترچه راهنمای خودرو جست‌وجو کنید. اگر مشکل چیزی مثل تنظیم نبودن فشار باد لاستیک‌هاست، شاید خودتان بتوانید نسبت به رفع آن اقدام کنید، اما اگر چراغ هشداردهنده از یک مشکل فنی جدی‌تر خبر می‌دهد، توصیه می‌شود کار را به دست کاردان بسپارید. اگر نسبت به رفع اشکالات در همان مراحل اولیه اقدام کنید، می‌توانید مطمئن باشید هزینه کمتری پرداخت خواهید کرد تا این که آن اشکالات را در مراحل وخیم‌تر پیگیری کنید.

 

3- سهل‌انگاری در برقکاری خودرو

 

 

چرا اگر در منزل برقکاری داشته باشید حتما جریان برق را از مبدأ قطع می‌کنید، اما وقتی نوبت به سیم‌کشی خودرو می‌رسد از این احتیاط سرپیچی می‌کنید؟
گفته می‌شود جریان برق خودرو آن قدر قوی نیست که خطرزا باشد؛ اما توصیه می‌شود همیشه در این گونه موارد تا حد امکان احتیاط کنید. شاید بر اثر این بی‌احتیاطی دچار برق گرفتگی نشوید، اما بدانید کوچک‌ترین اشتباه یا دستکاری غلط ممکن است به آتش‌سوزی منجر شود. قبل از آغاز کار مطمئن شوید ماشین خاموش است. سپس کابل اتصال منفی باتری را قطع کنید. اگر وسیله نقلیه شما از نوع خودروی هیبریدی با باتری ولتاژ بالاست، به هیچ وجه به باتری دست نزنید و آن را لمس نکنید. قدرت برق خودروهای هیبریدی بالاتر از خودروهای معمولی است. به این معنی که برق گرفتگی توسط جریان برق خودروهای هیبریدی به مراتب شدیدتر است و می‌تواند بر اثر تماس، موجب صدمات جبران‌ناپذیر شود.

 

4- استفاده نادرست از جامپ استارت

 

 

گاهی ممکن است حین رانندگی، باتری خالی شود. چنانچه در خودرو دستگاه جامپ استارت یا کابل اتصال باطری به همراه داشته باشید، می‌توانید با استفاده از این ابزار از یک خودروی دیگر شارژ باتری بگیرید، اما یادتان باشد مجهز بودن به جامپ استارت به این معنی نیست که می‌دانید چطور از آن استفاده کنید. اگر چه فرآیند استفاده از دستگاه چندان پیچیده نیست، اما توصیه می‌شود دست‌کم یک بار پیش از آن که به استفاده از دستگاه مجبور شوید، نحوه استفاده صحیح از آن را یاد گرفته و دفترچه راهنمای خودرو را نیز مطالعه کنید تا از نحوه استفاده از این دستگاه در خودروی خود مطلع شوید. اگر تا الان به فکر یادگیری این مهارت نبوده‌اید، در صورت مواجهه با این مشکل، ابتدا از مسیر ترافیک خارج شوید و خودرو را در یک محل امن متوقف کنید.در نزدیکی محل خودرو سیگار نکشید و سعی کنید جرقه ایجاد نشود. ایده‌آل است برای کامل کردن اقدامات ایمنی از یک عینک محافظ چشم نیز استفاده کنید. خودرویی که می‌خواهید از آن شارژ بگیرید باید نزدیک خودروی شما، اما نه چسبیده به آن پارک شده باشد. در ضمن، مطمئن شوید کابل‌ها و اتصالات را به پایانه‌های درست وصل کرده‌اید. در آخر، قبل از این که دو سر کابل‌ها را به یکدیگر اتصال دهید، بررسی کنید سیستم جرقه زنی هر دو خودرو خاموش باشد.

 

5- سفت نکردن فیلتر روغن

 

اگر موتور خودرو نتواند مقدار کافی از روغن موتور را به گردش درآورد، خودروی شما از حرکت باز خواهد ایستاد و باید یک یدک‌کش خبر کنید. برای این که این وضعیت برایتان پیش نیاید، لازم است برای تعویض فیلتر روغن از یک آچار سایز مناسب استفاده کنید. اگر در انتخاب سایز آچار دچار اشتباه شوید، ممکن است این احساس به شما دست دهد که دارید فیلتر را محکم می‌بندید، حال آن که فقط دارید آچار را می‌چرخانید. اگر نوع فیلتر را عوض کرده‌اید، ممکن است سایز آچاری که قبلا به وسیله آن این کار را انجام می‌دادید دیگر با فیلتر جدید همخوانی نداشته باشد. از این رو، قبل از اقدام به تعویض فیلتر بررسی کنید آچار مناسب آن را نیز داشته باشید. شاید ابتدا فیلتر را با دست سفت کنید، اما بدانید حتی اگر این کار را با دست انجام می‌دهید لازم است نیم پیچ آخر را با آچار سفت کنید تا فیلتر به درستی بسته شود. این مسأله را جدی بگیرید، زیرا اگر فیلتر شل بسته شود، روغن موتور به دیگر قسمت‌ها سرایت می‌کند و عملکرد موتور مختل خواهد شد و در موارد خطرناک‌تر ممکن است باعث آتش سوزی از زیر کاپوت شود.

 

6- شل یا سفت بستن مهره‌های چرخ

 

خیلی‌ها نمی‌دانند بعد از تعویض لاستیک چگونه باید مهره‌های چرخ را ببندند. برای یادگیری قدم به قدم این مهارت توصیه می‌شود به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید.چنانچه قصد دارید چرخش یا تعویض لاستیک انجام دهید مطمئن شوید بعد از اتمام کار، مهره‌ها را بیش از اندازه شل یا سفت نبسته باشید. اگر مهره‌ها را شل ببندید چرخ‌ها لق خواهند خورد. سفت بستن بیش از اندازه مهره‌های چرخ نیز اثر مخرب دارد و می‌تواند موجب آسیب‌دیدگی روتور شود. در بعضی شرایط آب و هوایی، باز کردن مهره‌ها دشوارتر می‌شود.به طور مثال، در فصل زمستان ممکن است مهره‌ها به علت سرما و یخ‌زدگی طوری به گل میخ چرخ بچسبند که جداسازی آنها به‌راحتی امکان‌پذیر نباشد. برای توزیع یکنواخت بار توصیه می‌شود مهره‌ها را طبق یک الگوی متناوب که به الگوی ستاره مشهور است، ببندید. می‌توانید ابتدا مهره‌ها را به وسیله یک آچار چرخ مناسب سفت کنید، اما در مرحله آخر لازم است از یک آچار تُرک‌متر کمک بگیرید تا از میزان بار وارد شده مطمئن شوید.

 

7- عوض نکردن به موقع مایعات خودرو

 

 

شاید فکر کنید بنزین مهم‌ترین مایع مورد نیاز خودروی شماست، در حالی که سایر مایعات مورد نیاز خودرو به اندازه بنزین اهمیت زیادی دارند. درست است که بدون سوخت، خودرو راه نمی‌رود؛ اما مایعات دیگر خودرو نیز وظیفه سنگینی به عهده دارند که به عقیده عده‌ای از کارشناسان مهم‌تر از سوخت گرانقیمتی است که خودرو از آن تغذیه می‌شود. روغن موتور، روغن ترمز و مایع خنک‌کننده ازجمله مایعات حیاتی خودرواند. اگر قطعات متحرک موتور به علت نبود روغن کافی خشک شوند، به موتور آسیب جدی وارد خواهد شد. روغن ترمز کمک می‌کند فشار بین قطعات سیستم ترمز تنظیم شود. مایع خنک‌کننده نیز اجازه نمی‌دهد قطعات خودرو بیش از اندازه داغ شوند یا یخ بزنند. کاهش سطح هر یک از این مایعات، خطرناک و مشکل ساز است. پس از تعویض مایعات خودرو دقت کنید تک‌تک آنها را مجدد پر کرده باشید. ایده آل این است که اگر برای تعویض مایعات خودرو به مکانیکی مراجعه می‌کنید، خودتان نیز در زمان تحویل خودرو یک بار دیگر سطح مایعات را کنترل کنید.

 

8- عوض نکردن لاستیک‌های صاف

 

 

خیلی‌ها فکر می‌کنند تا لاستیک‌ها پنچر نشوند، می‌توانند از آنها کار بکشند. غافل از این که لاستیک‌های صاف نیز به تعویض نیاز دارند. همان طور که خود شما نیاز دارید هنگام پیاده‌روی از کفش مناسب استفاده کنید، خودروی شما نیز نیازمند لاستیک‌های مناسب است تا سطح تماس آن با جاده به گونه‌ای نباشد که در برف و باران موجب لغزندگی شود. دقت کنید عمر مفید لاستیک‌هایی که در حال حاضر استفاده می‌کنید چقدر است و چند وقت از زمان خرید و نصب آنها می‌گذرد. اگر از خودروی دست دوم استفاده می‌کنید و نمی‌دانید صاحب قبلی خودرو چند وقت پیش لاستیک‌های آن را عوض کرده بوده، توصیه می‌کنیم چهار حلقه لاستیک نو بخرید. شاید آج لاستیک مناسب به نظر برسد، اما خود لاستیک به مرور زمان فاسد خواهد شد. صدمات تدریجی با چشم قابل رؤیت نیست، اما ترک‌های بسیار ریز موجب از بین رفتن استحکام لاستیک‌ها می‌شود و از کارایی آنها می‌کاهد. آسیب لاستیک از محل اتصال به آج موجب ریخته شدن آج‌ها می‌شود و لاستیک به تدریج صاف و لغزنده خواهد شد.

 

9- جدی نگرفتن فراخوان ها یا نقایصی که از سوی خودروساز اعلام می‌شود

 

گاهی اتفاق می‌افتد کمپانی سازنده خودرو متوجه یک اشکال فنی جدی می‌شود و به منظور تأمین ایمنی خودرو و سرنشینان آن با صاحبان خودرو تماس می‌گیرد تا هر چه سریع‌تر نسبت به رفع آن عیب اقدام شود. انفجار لاستیک یا شتاب خود به خودی پدال گاز ازجمله اشکالاتی است که می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد. این گونه اشکالات جدی به طور معمول خبرساز می‌شوند. چنانچه در حال حاضر از خودروی دست دوم استفاده می‌کنید، می‌توانید با ارائه شماره شناسایی خودرو به مراکز نمایندگی، از آنها بخواهید بررسی کنند آیا خودروی شما در زمانی که در اختیار صاحب قبلی بوده از این قبیل تماس‌ها دریافت کرده است یا خیر. اگر برای تعمیرات فنی مهم به نمایندگی مراجعه می‌کنید، توصیه می‌شود مدارک را نزد خود نگه دارید تا اگر در آینده شرکت سازنده مسئولیت آن نقص به‌خصوص را به عهده گرفت، بتوانید هزینه‌هایی را که بابت آن پرداخت کرده بودید، پس بگیرید. هرچند به‌ندرت این اتفاق می‌افتد و بهتر است امیدوار نباشید کمپانی سازنده مخارج تعمیرات را به شما بازگرداند.

 

10- شلخته‌کاری در سرویس ترمز

 

سرویس ترمز به ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما این کار ریزه‌کاری‌هایی دارد که در عین سادگی انجام صحیح آن را دشوار می‌کند. از این رو، مکانیک‌های تازه کار در بیشتر موارد ترجیح می‌دهند یک سرویس کار ماهر برای انجام این کار استخدام کنند، زیرا با توجه به اهمیت ترمز حین رانندگی فقط یک خطای کوچک در سرویس ترمز می‌تواند فاجعه آفرین باشد. به زبان ساده، اساس عملکرد ترمز اصطکاک است. وقتی پای خود را روی پدال ترمز فشار می‌دهید، فشار هیدرولیک در سیستم به کالیپر و لنت‌های ترمز وارد می‌شود و بر اثر ایجاد اصطکاک، سرعت خودرو کاهش می‌یابد. ایجاد اصطکاک به کارکرد صحیح تعداد زیادی قطعه متحرک بستگی دارد که عملکرد صحیح آنها به روان‌سازی این قطعات وابسته است. دقت کنید روغن به دیگر قسمت‌های مجاور ترمز نشت نکند. انجام این کار دقت بالایی می‌طلبد، زیرا اگر روغن به سطح اصطکاک لنت‌ها یا روتورهای ترمز راه پیدا کند، عملکرد ترمز خودرو مختل خواهد شد.