گرچه در فصل بهار به سر می‌بریم، اما چند روزی است تابستان دارد در کار طبیعت دخالت می‌کند و از همین حالا گرمای خود را به رخ می‌کشد، به ویژه در شهرهای نیمه جنوبی کشورمان که روشن کردن کولر خودرو را در ایام دل‌پذیر اردیبهشت به امری واجب تبدیل کرده است. به همین بهانه بر آن شدیم تا اطلاعاتی کپسولی و مختصر درباره نحوه استفاده و نگه‌‍داری از تهویه مطبوع یا همان کولر خودرو به خوانندگان محترم ارایه کنیم؛ امید که مفید واقع شود.
تهویه خودرو چیست؟
بسیاری از مردم تصور می‌کنند سیستم تهویه خودرو، فقط از بخاری و کولر تشکیل شده است. شاید شما هم با خواندن این جمله از خود بپرسید، مگر غیر از این است؟ در پاسخ باید گفت، بله؛ چون یک حالت دیگر هم در سیستم تهویه خودرو وجود دارد و آن، حالت «پنکه» است و آن، هنگامی است که هوا از بیرون وارد اتاق می‌شود، بدون این که بخاری یا کولر درگیر باشد. اصولا این حالت مختص زمانی است که هوای داخل اتاق، نه سرد است و نه خیلی گرم و فقط نیاز به تهویه دارد تا هوا از حالت خفگی درآید. حسن انجام این کار و اصلا مزیت استفاده از سیستم تهویه و کولر این است که از بازشدن پنجره‌ها جلوگیری می‌کند. این کار نه تنها جلوی ورود سروصدا و آلودگی را می‌گیرد، بلکه با بهبود وضع آیرودینامیکی بدنه، باعث کاهش مصرف سوخت در سرعت‌های بالا و بهبود ایمنی و پایداری در جاده می‌شود.
فراموش نکنیم که باز کردن پنجره‌های خودرو به منظور تهویه داخل کابین به ویژه در هوای آلوده شهر و یا در سرعت‌های بالا امری اشتباه است، چرا که قابلیت پایین آمدن شیشه‌ها در حقیقت برای فراهم ساختن امکان گفت‌وگو با دیگران، رد و بدل کردن اشیا و احیانا لذت بردن از هوای آزاد در طبیعت پیش‌بینی شده است.
سرما در گرما
سیستم تهویه را به ویژه هنگامی که داخل خودرو بسیار گرم شده است، بلافاصله بعد از وارد شدن به داخل خودرو روشن نکنید. پس از وارد شدن به خودرو، پنجره ها را پایین کشیده و صبر کنید تا هوای داخل خودرو عوض شود؛ بعد از چند دقیقه می توانید سیستم تهویه مطبوع خودرو را روشن کنید. می‌دانید دلیل این کار چیست؟
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، داشبورد، صندلی و سیستم تهویه از خود گاز بنزن متصاعد می کنند که یک گاز بسیار سمی و سرطان‌زاست. شاید بارها بویی شبیه به بوی پلاستیک گرم‌شده را در خودروتان احساس کرده‌اید؛ این همان بوی گاز سرطان‌زای بنزن است. علاوه بر سرطان‌زا بودن، گاز بنزن به استخوان‌ها آسیب رسانده (مسمومیت استخوان‌ها) و نیز باعث ابتلا به کم‌خونی و کاهش سطح گلبول‌های قرمز خون می شود. همچنین تماس طولانی‌مدت با این گاز سمی باعث ابتلا به لوسمی شده که نوعی از سرطان خون مربوط به گلبول‌های سفید است و در مواردی هم‌زمان با افزایش ریسک ابتلا به سرطان، باعث سقط جنین در خانم‌ها می‌شود.
میزان قابل قبول بنزن در هوای آزاد حدود 50 میلی گرم در واحد حجم است، در حالی که میزان بنزن موجود در داخل یک خودروی پارک شده با پنجره های بسته بین 200 تا 400 میلی‌گرم است. حال اگر این خودرو در فضای باز و زیر نور خورشید در دمای بالای 40 درجه سانتی‌گراد پارک شده باشد، سطح بنزن موجود در فضای داخل آن بین دوهزار تا چهار هزار میلی‌گرم بالا میرود که 40 برابر بیش‌تر از میزان قابل قبول آن در واحد حجم خواهد بود.
آغاز به کار کولر
سعی کنید کولر را هنگامی روشن کنید که دور موتور، پایین باشد و از روشن کردن آن در سرعت‌ها و دورهای بالای موتور خودداری کنید تا از آسیب به کلاچ کمپرسور جلوگیری شود. در ابتدای کار، سرعت پنکه کولر را زیاد کنید تا هوای گرم انباشته شده در مجاری تهویه و در داخل اتاق سریع‌تر تخلیه شده و در ضمن، کل سیستم هم خنک و آماده کار شود.
سرعت‌های مختلف پنکه
پنکه، بادبزن یا همان فن کولر معمولا دارای چند سرعت قابل تنظیم است. در کولر خودروهای قدیمی مثل خودروهای امریکایی دهه 70 که سیستم، فاقد ترموستات و حسگر دما بود، کمپرسور کولر با روشن کردن دکمه مخصوص از روی داشبورد، با موتور درگیر می‌شد و فرقی نمی‌کرد که شما سرعت پنکه را روی چه عددی تنظیم کنید، چون در هر صورت کمپرسور به صورت یک‌نواخت کار خود را انجام می‌داد. در خودروهای امروزی، کولر خودرو مجهز به ترموستات است؛ هرچه سرعت پنکه بیش‌تر شود، گازی که در اواپراتور گردش و اتاق را خنک می‌کند، سرمای خود را زودتر از دست می‌دهد و فرمان درگیری مجدد کمپرسور یا همان «اتومات کردن» با فواصل کم‌تری صادر می‌شود؛ در نتیجه کمپرسور زمان بیش‌تری را درگیر خواهد بود و مصرف سوخت بیش‌تر خواهد شد.
کولر مراقبت می خواهد
اگر سال به سال به کولر خودرو و فیلتر آن نگاهی نمی اندازید و با گرم شدن هوا تنها دکمه آن را فشار می دهید تا هوای داخل اتاق خنک شود، توصیه می کنیم از کولر استفاده نکنید، چون تنها باعث سرماخوردگی، کیپ شدن بینی و حساسیت می شود. کولر خودرو مکانی مرطوب و جایگاهی مناسب برای رشد انواع قارچ ها، میکروب ها و کپک هاست و به همین خاطر تمیز کردن آن به ویژه در فصولی که گرده گیاهان در هوا پخش است می تواند از بروز بسیاری ناراحتی های دستگاه تنفسی به ویژه در افراد مبتلا به آلرژی جلوگیری کند.
چند نکته درباره کولر خودرو
خنک شدن در هوای گرم تابستان، خلاص شدن از کلافگی و خواب‌آلودگی ناشی از گرما و بهبود تنفس و گردش خون از فواید استفاده از کولر در فصل گرم است، اما کولر خودرو خطراتی هم می تواند برای سلامت شما داشته باشد که با رعایت برخی مسایل می توانید از آن‌ها پیش‌گیری کنید.
– استفاده از کولر در حضور کودکان به ویژه در هوای گرم و سفرهای طولانی‌مدت ضروری است، زیرا مانع گرما‌زدگی آن‌ها می شود. اگر دریچه های کولر شما جلوی خودرو قرار گرفته و کودکان روی صندلی عقب هستند، حتما به گونه ای دریچه را تنظیم کنید که هوای خنک به عقب خودرو هم برسد. اما اگر در عقب خودرو هم برای هر فرد دریچه ای تعبیه شده می توانید دریچه را به گونه ای تنظیم کنید که باد شدید به گردن و صورت کودکان نخورد و سبب گرفتگی ماهیچه‌های آن‌ها نشود.
-استفاده از کولر و دستگاه تهویه در تونل فقط در شرایطی مناسب است که هوا امکان ورود از بیرون را نداشته باشد. در فضای تونل ها دود و ذرات معلق جمع می شوند و در صورتی که دستگاه تهویه روی حالت گردش داخلی نباشد، آن را به داخل اتاق می کشاند. هرچند تونل‌های شهری تهران و برخی از تونل‌های بین شهری دارای سیستم‌های تهویه قوی مانند جت‌فن‌ها هستند، اما توصیه می‌شود در هوای آلوده، سیستم تهویه را در حالت گردش داخلی هوا قرار دهید.
– در فضای شهری به ویژه در ترافیک ها نیز روشن کردن کولر در حالت ورود هوا از بیرون، سبب ورود ذرات و دود به داخل می شود، پس ترجیحا در هنگام توقف یا سرعت پایین کولر را در صورت مناسب بودن دما خاموش کنید یا دست‌کم در حالت گردش داخلی قرار دهید. اگر کولر خودرو شما مانند 206 تیپ پنج و شش از نوع اتوماتیک بوده و دستگاه تنظیم دما دارد، بهتر است آن را روی دمای دلخواه خود تنظیم کنید تا به طور اتوماتیک روشن و خاموش شود.
خاموش نگه داشتن کولر از نظر بسیاری افراد راه حل مناسبی برای صرفه جویی در مصرف بنزین است اما حقیقت چیز دیگری است. اگر در حین توقف یا سرعت پایین از کولر استفاده کنید، بنزین بیش‌تری مصرف می شود اما استفاده از آن در بزرگ‌راه ها با سرعت بالا بنزین بسیار کمی مصرف می کند، چرا که اگر در همان حالت، به جای روشن کردن کولر، شیشه‌ها را پایین بکشید، به دلیل برهم خوردن وضعیت آیرودینامیکی خودرو، مقداری به مصرف سوخت افزوده خواهد شد.
رطوبت سبب می شود فیلترها مکان مناسبی برای رشد قارچ و کپک ها باشند. گاهی پیش می آید که با روشن کردن کولر خودرو بوی نامطبوعی در هوا می پیچد. این به آن معنی است که یا خودروی شما فیلتر ندارد (مثل تندر90 که می‌توان با تهیه فیلتر از بازار آزاد این مشکل را حل کرد)، یا فیلتر کثیف و پر از قارچ و میکرب شده و نیاز به پاک شدن یا تعویض دارد.
– دو نکته زمستانی را هم فراموش نکنید: اول این که کولر حداقل هر ماه یک بار به مدت سی دقیقه – یعنی حتی در فصول سرد سال – باید روشن و کمپرسور درگیر شود تا گاز خنک‌کننده به اصطلاح رسوب نکند، چون در این صورت ناگزیر خواهید بود چند ده هزار تومان برای شارژ گاز کولر هزینه کنید. نکته دوم این که در فصول سرد سال که معمولا داخل اتاق و شیشه‌ها بخار می‌گیرد، اگر روشن کردن بخاری و ورود هوا از بیرون به داخل هم افاقه نکرد، به عنوان آخرین راه، باید در حین روشن بودن بخاری و ورود هوای گرم، دکمه کولر را روشن کنید تا کمپرسور نیز درگیر شود. از آن‌جا که یکی از خاصیت‌های کولر، جذب رطوبت محیط است، این کار ضمن ادامه کار بخاری و گرم کردن کابین، باعث کاهش رطوبت داخل شده و به بخارزدایی شیشه‌ها کمک خواهد کرد.
